Bu hafta Zemheri ayı ve bu aydaki önemli tarihi olaylardan bahsedeceğiz.
Zemheri ayı 21 Aralık kış gündönümü ile başlayıp 31 Ocak günü sona eren yılın en soğuk ayıdır. Bu ay kırk gün sürer. Bundan dolayı bu aya “erbain” adı da verilir. Erbain kırk demektir.
Zemheriden sonra kışın ikinci bölümü olan Hamsin ayı başlayacak ve o da 21 Mart gün gece eşitliğinde sona erecek. Zemheri ayında havalar çok soğuktur. Dağlar karla kaplıdır. Ulaşım çok sıkıntılıdır. Kar nedeniyle taşıtlar yollarına gidemez. Zemheri mahrumiyet ayıdır. Yılın en soğuk günü ise 17 Ocak’tır.
Edebiyatımızda da zemheri ayı bu olumsuzlukları ile işlenmiştir.
Bilmem şu feleğin benle nesi var.
Her gittiğim yerde yar ister benden
Sanki benim mor sümbüllü bağım var
Zemheri ayında gül ister benden
Zemheri ayında herkes evlere kapanır ve soba başında günlerini geçirmeye çalışır.
Zemheri ayı Anadolu’da durgun dönemdir. Herkes evinde hazır tüketir. Bundan dolayı yazın kış hazırlıklarına çok dikkat edilir.
Kentleşmenin artması ile bu kış hazırlıkları büyük ölçüde yok oldu.
Zemheri ayında tarihimizde iki büyük savaş yaptık.
Bunlardan birisi Sarıkamış Harekatı, diğeri 1.İnönü Zaferi’dir.
1914 yılı Kasım ayında Osmanlı imparatorluğu Rusya’ya savaş açıp savaşa dahil olunca Karadeniz’de Rus donanması egemenliği ele geçirdi.
Almanların teşvikiyle Enver Paşa Sarıkamış’a harekat emri verdi. Almanların amacı Rusları doğuda meşgul edip batıda zayıf kalmalarını sağlamaktı. Enver PaEn’nın amacı ise 1878 yılından beri Rus işgalinde olan Sarıkamış, Kars, Ardahan ve Batum’u kurtarmaktı. Erzurum Köprüköy çevresinde Ruslarla savaşlar yapıldı ve Ruslar geri püskürtüldü. Fakat harekat emri yılın en soğuk ayı içinde verilmişti. Erzurum, Kars ve Ağrı üçgeni yurdumuzun en soğuk alanıdır. En düşük sıcaklıklar buralarda yaşanır. Kışın en soğuk ayıdır. Ayrıca güneyden getirilen birliklerde yazlık elbiseler vardır.
İstanbul’dan lojistik malzeme getiren gemiler Rus donanması nedeniyle Trabzon limanına gelemezler ve asker gıdasız ve giyimsiz kalır. Bu şartlarda harekata başlanır. Tüm olumsuzluklar beraberdir. Ordular Sarıkamış’a yürürlerken Allahüekber dağlarında binlerce askerimiz soğuktan donarak şehit olurlar. Harekat 22 Aralık 1914’te başlar ve 6 Ocak1915 tarihinde sona erer. Harekat sonunda Enver Paşa İstanbul’a döner ve Sarıkamış harekatı hakkında basına yasak koyar.
Bugün hala ülkemiz insanının yüreğini burkan olay Zemheri ayı geldiğinde hatırlanır.
Türk ulusunun gönlünde Çanakkale, Sarıkamış ve Yemen savaşları ayrı bir yer tutar.
Sakarya muharebesi ve Büyük Taarruz ise Türk ulusunun göğsünü kabartan büyük zaferlerdir.
Sarıkamış harekatının sona ermesinden sonra Hamsin ayı içinde İtilaf donanması Çanakkale Boğazını önüne gelecek ve Çanakkale savaşları başlayacaktır.
Zemheri ayında ikinci önemli olay ise Birinci İnönü zaferimizdir. 1920 yılı içinde BMM açıldıktan sonra hızla düzenli ordu kurmaya başlamıştır. Bunun için İsmet Paşa görevlendirilmiştir.1920 yılı içinde Sevr antlaşması imzalanınca bu antlaşmayı Ankara hükümetine kabul ettirmek için Yunan ordusu ileri harekata geçer ve Balıkesir, Bursa ve İnegöl’ü işgal ettikten sonra İnönü mevzilerine gelir. Aylardan yine zemheridir.
Sarıkamış harekatının sona erdiği tarih olan 6 Ocak 1921’de başlayan Birinci İnönü Savaşı 11 Ocak 1921 tarihinde Yunanlıların yenilip geri çekilmesi ile sona erecektir.
Birinci İnönü zaferimiz 1699 Karlofça antlaşmasından beri başlayan geri çekilmemizin son bulduğu savaştır.
Birinci İnönü zaferi Zemheri’de açan bir güldür.
Tüm şehitlerimizi minnetle anıyorum.
Saygılar.
