Cumhuriyetimizin kuruluşunu kutladığımız şu günlerde Atatürk’ün bu sözünün çok az kullanıyoruz. Buna üzülüyorum. Üzülüyorum çünkü bence Demokratik Cumhuriyete sahip çıkmak, bu ilkeye sahip çıkmaktan geçiyor.
Toplumsal dayatmalardan olduğu kadar, tutku ve ön yargılarından da arınmışlık varsa; gerçekliği ve doğruları aklını kullanarak iradesiyle belirleye biliyorsa insan; duygularını ve tutkularını akıl ile iradenin buluştuğu yerde kendisi kontrol edebiliyorsa, o toplum özgür bir toplumdur. Orada demokrasi vardır. O topluluk, o devlet Cumhuriyetini onurlandırmış, sahip çıkılmaya değer kılmıştır.
Özgürlük, sonuçta seçim yaparken yaşadığınız bir zihin durumudur. Toplumsal kuralların, yasaların “iyi” olan etrafında buluşma gibi açık bir anlamı olmalıdır. Kullandığınız hukuk, toplumsal yaşamın işleyişinde ortaya çıkan ortak paydalar ürünü olmalıdır. Hukuk bir tür uzlaşma hali olmalıdır, dayatma değil.
Bireyin özgürlük temelinde ortaya koyduğu istemli ve bilinçli ahlaki tutuma “vicdan” diyoruz. Kişinin kendi ahlak değerleri üzerinde yargılama yapmasına fırsat veren, insana doğruyu ve iyiyi yapma yükümlülüğü (sorumluluğu) yükleyen içsel güç olarak tanımlıyoruz vicdanı. Vicdan bireyin özgürlük alanı içinde akıl ve iradenin buluştuğu bir ahlakilik durumudur. Toplumsal alanda işleyen hukukun, bireysel alandaki karşılığıdır.
“Toplumsal vicdan” oluşturma girişimi, aslında vicdanları ipotek altına alma girişimidir. İnsanın vicdanının sesini dinleyip dilediği gibi düşüncesini ortaya koyabilmeli. Düşüncenin özgürce ortaya konmasına izin verilmediği yerde demokrasiden söz etmek anlamsızdır.
Sorumlu birer vatandaş olarak Cumhuriyeti; vicdanın özgürce oluştuğu, işlediği bir yer haline getirme sorumluluğumuz var. Bu sorumluluğumuzun devlet olarak, birey olarak ne kadar bilincindeyiz?
Hukukun işlemediği yerde vicdan dumura uğrar. Vicdanın dumura uğradığı, dumura uğratıldığı yerde hukuk işlemez. Toplumda karşılıklı saygı ve işbirliğinin yerini huzursuzluk, güvensizlik ve sürtüşme, bir birini ihanet ile teröre destek olmakla suçlama almışsa, o toplumda ahlaki erozyon vardır.
Toplumun bir kesimi üzerinde baskı uyguladığınız, onun kendini dilediği gibi hissetmesine izin vermediğiniz, birilerini topraklarından sürüp, oraya başka birilerini yerleştirmeye çalıştığınız yerde vicdan sakatlanır. Çürümeden herkes nasibini alır, bunu yapanda, buna maruz kalanda. Orada huzur da olmaz istikrar da, barış da.
Asıl kalıcı olan, anlamlı olan sizden farklı olanla diyalog kurabilme, onunla ortak paydalarda bir araya gelme arayışı içinde olabilmenizdir. Sizi bu zenginleştirir, bu olgunlaştırır.
Bugünlerde daha çok “Çırpınırdı Karadeniz”, türküsünü mü yoksa “Yemen Türküsünü” mü, dinliyorsunuz bir bakın!. Olayları vicdan terazisine mi alıyorsunuz, yoksa aidiyet duygusu içinde birilerinin yaşadığı acıları görmezden mi geliyorsunuz. Bunu kendinize bir sorun!
Yurtta barış, Dünyada barış, parola bu olmalı! Cumhuriyete sahip çıkmanın turnusol kağıdı budur.
