1 Aralık 2009 tarihinde imzalanan Lizbon Antlaşması’na göre, Avrupa Birliği çevre politikasının hedefleri arasında “Doğal kaynakların basiretli ve rasyonel biçimde kullanılması” yer almaktadır. Konumuz olan yağmur hasadı yaklaşımı da bu hedefle birebir örtüşmektedir.
Yağmur hasadı, eylem düzeyinde, 1.2014-12.2020 dönemini kapsayan AB 7. Çevre Eylem Planı’nın üç öncelikli hedefine de yanıt vermektedir:
* Doğal sermayenin korunması, muhafaza edilmesi ve güçlendirilmesi,
* Kaynak-verimli, yeşil, rekabetçi düşük karbon ekonomisine geçişinin sağlanması,
* Vatandaşların sağlık ve refahının çevre ile ilgili risklere karşı korunması.
Yağmur hasadının yerel yönetimler tarafından yaygın olarak uygulanması, AB 7. Çevre Eylem Planı’nda da vurgulanan şehirlerin sürdürülebilir gelişimine su alanında verilen bir katkıdır.
Eylem Planı, şehirlerin çevre problemlerinin hava kalitesi, gürültü, sera gazı emisyonları, su kıtlığı ve atıklar gibi konuları da içerir. Bunun yan ısıra yenilikçilik ve iyi uygulamaların şehirlerarasında paylaşılmasını destekleyen girişimleri teşvik edip yaygınlaştırmayı da amaçlamaktadır.
Ülkelerin iklim değişikliğine uyum ve su özelindeki hedeflerine en çok yerel politikalar ve tedbirlerle ulaşmaları mümkündür. Bu kapsamda belediyelerin ve sivil toplum kuruluşlarının görevi büyüktür. Belediyeler, sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği içinde kentsel ölçekte iklim değişikliğine uyum çalışmaları yapmalıdırlar. “Yağmur Hasadı yoluyla İklim Değişikliğine Uyum” projesi ile STK ve yerel yönetim iş birliği sağlanarak kuraklığı önlemek ve iklim değişikliğine uyum sağlamak adına ulusal boyutta çıktılar geliştirilmektedir.
Yağmur hasadı; yağmur suyunun tutularak yeryüzünde veya yer altında, toprakta veya depolarda biriktirilmesi yöntemidir. Tarımın başlangıcıyla ilişkilendirilen yağmur hasadı yöntemleri, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından oluşturulan 2007 tarihli 4. Değerlendirme Raporu’nda da iklim değişikliğine uyum kapsamında önerilen bir yöntemdir.
Yağmur hasadı, sulamada ve evsel kullanımda sürdürülebilir olmayan yer altı suyu kullanımına alternatif olarak yağışla yüzey akışına geçen suyun biriktirilip kullanılması için geliştirilen yöntemlerin tamamıdır.
Yağmur hasadı; kendisini bütünleyen gıda ormanı, yer örtüsünün ve topraktaki organik içeriğin artırılması gibi yan uygulamalarla, toprağın iyileştirilmesi, yer altı suyunun beslenmesi, susuzluk nedeniyle kısıtlanan tarımsal üretimin ve veriminin artırılması, göletler içinde balık ve uygun bitki üretimini, su kuşlarına habitat oluşturma gibi bazı ekolojik faydalar sağlamaktadır.
Dünyadaki tatlı ve erişilebilir su oranı, dünyadaki tüm suyun %0.3’ü kadardır (yaklaşık 105.000 km3). Üstelik küresel su tüketimi her yirmi yılda insan nüfusu artışının iki katından daha hızlı bir şekilde katlanarak büyümeye devam etmektedir. Eğer bu eğilim aynı şekilde devam edecek olursa, 2025 yılında tatlı su talebinin şimdiye oranla %56 artacağı saptanmıştır. (BM Su İstatistikleri, 2003)
Ülkemizde, Doğu Karadeniz Bölgesi hariç tüm bölgeler “yaklaşan fiziksel su kıtlığı” kategorisinde yer almaktadır (WWAP, 2012). Türkiye’de su kaynakları üzerindeki baskılar; iklim değişikliği, kentleşme, ormansızlaştırma, kitlesel turizm, kirlilik ve endüstriyel tarım olarak sıralanabilir. Bu baskılarla erişilebilir ve tatlı su oranı gün geçtikçe azalırken bir yandan kuraklık nedeniyle mevcut tatlı su oranı da buharlaşma nedeniyle kaybedilmektedir.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne göre iklim değişikliğinin su kaynakları üzerindeki etkileri şöyledir;
* Su döngüsünde değişimler (artan atmosferik su buharı, yağış rejiminde değişiklik, kuraklık ve seller gibi aşırı sonuçlar, dağ buzullarının geniş ölçüde erimesi, kurak dönemlerde suya erişilebilirliği engelleyen buzul örtüsü, toprak neminde değişiklikler)
* Su kalitesini etkileyen yüksek hava sıcaklıkları
* Deniz seviyesi yüksekliğinin nehir ağzı ve kıyı yer altı sularının tuzlanmasına yol açması, bu nedenle kıyı alanlarında insanların ve ekosistemlerin tatlı suya erişiminin azalması. (Devam edecek.)
