Balıkesir Veteriner Hekimler Odası gıda etiketlerinde trans yağ bildiriminin kaldırılmak istenmesine karşı çıktı. Odadan yapılan açıklamada, yapılmak istenen değişiklik ile trans yağ hakkındaki bildirimin tüketiciye sunulmasının son bulacağı vurgulanırken, “Miktarı 2%’nin altında olsa bile kalp-damar hastalıkları, kanser, diyabet ve obezite gibi birçok hastalığa sebep olabilen trans yağ hakkında tüketicinin bilgi sahibi olması en doğal hakkıdır. Bakanlığımızın bu yanlıştan döneceğini ve tüketici tarafında yer alacağını ümit ediyoruz” denildi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ‘trans yağ yoktur’ ibaresinin kaldırılmasını kapsayan yönetmelik değişikliği ile ilgili tartışmalar sürerken, Balıkesir Veteriner Hekimler Odası da “Trans yağ hakkında bilinmeyenler, yönetmelik değişikliği ile yapılmak istenen nedir” başlıklı bir açıklama ile bu konudaki görüşlerini kamuoyu ile paylaştı.
Açıklamada şu görüşler yer aldı:
“Trans yağlar, et, süt, yumurta ve bunlardan elde edilen hayvansal gıdalarda doğal olarak bulunan ya da gıda endüstrisi tarafından yapay olarak oluşturulan, doymamış yağ grubunda yer alan yağlardır.
Doğal yollarla hayvansal gıdalar ile alınan trans yağ miktarları sınırlıdır ve sağlık açısından yapay yollarla meydana gelen trans yağlar kadar ciddi bir risk oluşturmazlar.
Endüstriyel olarak; özellikle sıvı yağların hidrojenle doyurularak daha katı formda margarin üretilmesi esnasında meydana gelirler.
Örnek vermek gerekirse; zeytinyağı da doymamış yağlar grubunda yer almaktadır. Ancak sağlık açısından oldukça faydalı, doğal bir yağ olan zeytinyağı ısı, ışık, oksijen, metal yüzeylerle temas gibi durumlarda hızla bozularak yapısı değişmekte, acı bir tat almaktadır. Bu sebeple çabuk bozulup ürünlerde tat değişikliklerine sebep olduğu ve diğer yağlara göre pahalı olduğu için raf ömrü uzun olan hazır gıda sektöründe kullanımı tercih edilmez. Fakat trans yağlar ucuz olması, raf ömürlerinin uzun olması ve diğer yağ çeşitlerine göre uzun süre bozulmadan bekleyebilmeleri açısından özellikle hazır gıda üretiminde sıklıkla kullanılmaktadırlar. Ayrıca tekrar tekrar kullanılabildiklerinden dolayı restoranlarda, fast food zincirlerinde ve cips üretiminde kızartma yağı olarak tercih edilen yağdır.
Trans yağların kullanımı, hazır gıda üreten sektör açısından teknolojik olarak avantajlı olmakla beraber belli bir limitin üzerinde tüketildiğinde toplum sağlığı açısından ciddi riskler doğurur. Aşırı trans yağ tüketimi sonunda halk arasında kötü kolesterol olarak bilinen LDL miktarı artar. Böylece iyi kolesterol olarak bilinen HDL’nin oranı azalır. LDL miktarı artınca damar sertliği ve kalp krizi riski artar. Ayrıca artan trans yağ tüketimi sonucunda halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen Tip 2 diyabet hastalığına yakalanma riski de artmaktadır. Yine trans yağ tüketimi sonucunda kadınlarda meme kanseri gibi bazı kanser türlerinin görülme olasılığının arttığını gösteren bilimsel çalışmalar vardır. Bunun yanında aşırı trans yağ tüketiminin çağımızın hastalıklarından birisi olan obezite riskini de arttırabileceği belirtilmiştir.
2017 yılında yayımlanarak geçiş sürecini tamamlayıp 01/01/2020 yılında yürürlüğe giren Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği ile gıdalarda bulunabilecek trans yağ miktarı 2% olarak sınırlanmıştır. Ancak Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü web sitesinde 02/12/2020 tarihinde yayımlanan TGK Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile gıda etiketlerinde trans yağ bildirimi kaldırılmak istenmektedir.
Etiketleme yönetmeliğinin amacı tüketiciye gıda hakkında sade ve doğru bilgi vermektir. Ancak yapılmak istenen değişiklik ile trans yağ hakkındaki bildirimin tüketiciye sunulması yasaklanmak istenmektedir. Miktarı 2%’nin altında olsa bile kalp-damar hastalıkları, kanser, diyabet ve obezite gibi birçok hastalığa sebep olabilen trans yağ hakkında tüketicinin bilgi sahibi olması en doğal hakkıdır.
Hazır gıda üreten işletmeler, restoranlar, kafeler ve fast food zincirleri gibi yerlerde kızartma yağları başta olmak üzere kullanılan yağların polaritesi ve kalitesi gibi trans yağ açısından risk faktörlerinin çok daha fazla denetlenmesini sağlayacak bir sistem yerine, etiketlerde trans yağın miktar bildirimini yasaklamak orta ve uzun vadede toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyecektir.
Ayrıca hâlihazırda piyasada satışa sunulan hazır gıdalarda, etiketler üzerindeki beyanların güvenilirliği açısından yapılan doğrulama analizleri yetersizdir. Trans yağ başta olmak üzere etiket üzerindeki beyanların doğruluğunu teyit etmek için ülke genelinde bir program uygulamak yerine beyanları kısıtlamak tüketicinin gıda hakkında doğru bilgilenmesini engelleyecektir.
Günlük hayatımızda maalesef her yaş grubunda artan fast food tarzı hazır gıda tüketiminin toplumda obezite, kalp damar hastalıkları, kanser, diyabet gibi kronik hastalıkları artırdığı ve gelecekte daha da arttıracağı aşikârdır. Bu sebeple gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de gıdalarda bulunabilecek trans yağ miktarı 2% ile sınırlanmak istenmektedir. Ancak 2%’den az miktarda olsa bile trans yağ içeren bir gıdanın etiketinde miktarının açıkça belirtilmesi toplum sağlığı için önemlidir. Bu sebeple Balıkesir Veteriner Hekimler Odası olarak, ‘’Güvenli Gıda, Sağlıklı Nesiller’’ sloganı ile sahada gıda kontrol faaliyetlerini etkin şekilde devam ettiren Bakanlığımızın, etiket beyanlarındaki trans yağ miktarının bildiriminin yasaklanmak istenmesi yanlışından döneceğini ve tüketici tarafında yer alacağını ümit ediyoruz.” (balikesir24saat.com)
Gazetede böyle halkı yakından ilgilendiren haberleri daha fazla yayınlamanızı dilerim.