Gideceğimiz Balya Akbaş Köyü 5 km mesafede. Köylünün üretimden gelen gücünün yarattığı değerin kıymetini bilen biz iki kardeş son durağımıza bir an önce varmak için hiç mola vermiyoruz. Akbaş Köyü kahvesinde oturup nefes alıyor ve bir orta şekerli kahve içiyoruz.
Tanışımız ve eski bir dostumuzu soruyorum. Zafer Akçay. Balıkesir’den emekli olup köyüne dönenlerden . Baba yadigarı evin bahçesinde yetiştirmediği yok yok..Akbaş Köyüne gelmekteki en büyük amacımız ,Cumhuriyet tarihimizin ilklerinden biri olan ilk ‘Köy İlkokulu’nu ve
Müzeyi gezip görmek.
Akbaş Köyü İlkokulu’nun bulunduğu yer Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve eşi Latife Hanım’ın Balıkesir ziyaretlerinde tespit edilir. Atatürk ve eşi Latife Hanım 6 Şubat 1923 tarihinde Balya’da bulunan Kazım Özalp Paşa’nın komutanlığını yaptığı 3. Fırka’yı teftişe giderler . Yol üzerinde bulunan Akbaş Köyü’nde mola verirler.Akbaş Köylüleri , Atatürk ve eşini , okulun olduğu yerde bulunan kır kahvesinde kurban keserek ağırlarlar. Gazi Mustafa Kemal köylülerle yaptığı sohbette Kurulacak Türkiye Cumhuriyeti ve bu cumhuriyetin erdemlerini anlatır. Köylerde açılacak mekteplerde yetişecek çocuklarla ülkemizin kalkınmasını anlatır. Eşi Latife Hanım da ; ” Kemal , mektep bu oturduğumuz yerde yapılsın ” diyerek okulun yerini belirler.
Akbaş Köyü ileri gelenlerinden Ahmet Akbaş, Gazi Mustafa Kemal ve eşinin köyden ayrılmalarının ardından , mektep işi için Balya madeninde çalışan İstanbullu mimar – mühendis Nuri beye mektep yapımı için plan çizdirmiş ve yardım istemiştir. Okulun temeli 1923 yılında atılmış , yapımı ise devletten hiç bir yardım almadan Ahmet Akbaş beyin önderliğinde , Akbaş köylülerinin gayreti ve katkıları ile 1929 yılında ” Akbaş Köyü İlkokulu ” olarak eğitim ve öğretime açılmış. Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile ( 1928 ) yeni harflerle eğitim ve öğretime başlayan Akbaş Köyü İlkokulu , bu anlamda ilk açılan okuldur.
Akbaş Köyü eski okulu müze yapılır. Cumhuriyetin kazanımları tarihi okul binasında ,eğitim ve devrimlerimizin geçmişini anlatır. Beni en çok duygulandıran olay ise ilkokul 4. sınıfında öğretmenim olan Refiye Akçay’ın duvardaki resmi oldu. Duygu dolu anlar yaşadım. Onun bizlere tahtaya tebeşir ile yazdığı problemleri defterimize ev ödevi olarak yazarken noktalama işaretlerini kullanmayı ve öğrendiğimizi kontrol edişini unutmadım. Öğretmenliğimde , aklımda kalan öğrenme metodunu sınıfımda uyguladım. Matematik bilmeden ,olmaz. Hayatımızın idamesi için matematik bileceğiz.. Bu söz yarım asırdır aklımda. Akbaş köyünden tanışımız Zafer Akçay beyin de halası olduğunu öğrenince coşku ve hüzün bir arada .. Işıklarda uyu canım öğretmenim..Refiye Akçay.
Kardeşim , o muhteşem okulun öğretmenler masasına oturdu. Babamı , Refiye Akçay öğretmenimi, Savaştepe Köy Enstitüsü mezunlarını sevgi ve rahmetle andık. Kardeşim yoklama yaptı.. Ben yanıtladım , Burdaaaaa…
Akbaş Köyü İlkokulu müze haline getirilirken tüm köy halkını ve asıl bu işe öncülük eden Psikolog Dr. Gülay Dayıcan’ı hemen canı gönülden kutlamanın çok önemi var. Örnek bir davranış ve özverinin mucizesi.. Cumhuriyetimizin mucizeleri gibi.. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk köy okulu Gülay Dayıcan’ın çabalarıyla müzeye dönüştürülür. 1991 yılına kadar eğitime devam eden okulu atıl bir halden çıkaran ve müzeye dönüştüren Dayıcan 2000 yılında Akbaş Köyü’ne yerleşir. Okulun harap olan binasını öğretmen olan kız kardeşi ile üzüntü içerisinde dolaşırlar. Hatta kız kardeşi bir öğretmen olarak içeriye giremez..Kahrolmuştur o harap halinden. Psikolog Dr. Gülay Dayıcan’ın ifadesi çok önemli. Atamıza ve eşine ahde vefa sözlerini buraya not edeyim. ” Bu okulun bir özelliği var. Burası Cumhuriyet tarihimizin ilk köy ilkokulu … Yerini tespit eden de Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve Latife Hanım.” Okulda bulunan kitapları, kullanılan okul defterlerini ve diğer ders araçlarını kurtarmak için emek verip çalışırlar. Bu çalışmaları çok ciddi bir biçimde yürüten Gülay Dayıcan Akbaş Köyü Muhtar’ı olur. “Benim muhtar olmamdaki en büyük neden bu binayı kurtarabilmekti. Dolayısıyla işe başladık el birliğiyle. Önce bütün eşyaları kurtardık.” Özverili ve titiz bir çalışmadan sonra , başarının adı Akbaş Köyü Müzesi.
Psikolog Dr. Gülay Dayıcan , kızkardeşi ve emeği geçen Akbaş Köyü sakinlerine sonsuz teşekkürler. Türkiye Cumhuriyeti ve geçmişimizin izlerini , Atatürk ilke ve devrimlerinin aydınlığını yok etmek isteyenler asla başarılı olamayacaklar. Umudumuzu koruyan, onu yeşertmek için her türlü zorluğu yenme azminde olan kadınlarımız varken karamsar olmanın da anlamı yok. Müzenin özgün bir yanı ise, sadece Akbaş Köyü’nde olan tarihi eserler ve eşyalar sergileniyor. Başka yerlerden gelen hiç bir eser yok. Bu ise Akbaş Müzesi’nin önemli bir değeri. Ben ve kardeşim Zeki Köseley’den ; Akbaş Köyü delikanlısı Zafer Akçay’a müzeyi gezdiren bize bilgiler veren kadınlarımıza , müzeyi kuran , bu günlere taşıyanlara minnet ile.. Selam ile.. Akbaş Köyü müzesinden ayrılırken , emekli bir eğitim uzmanı olarak geç kalmış bu ziyaretin burukluğu var içimde. Müzeyi gezerken beni en çok heyecanlandıran eğitim ve öğretim ile 1930’lu yıllarda başarılanların resimleri. Türkiye Cumhuriyeti ve Atatürk devrimlerinin aydınlığı ile çağdaşlığın , bilimin , güzelim kültürümüzün başarısını elinizle tutup, varlığını duyabilmenin mutluluğunu yaşıyorum. Elini taşın altına koyan Gülay Dayıcan hanım , her fırsatta sizlerin başarılarınızı , ahde vefa ile binlerce umudu yeniden yeşerttiğiniz için minnettarım.
Akbaş Köyü’ne dönerek ata toprağına sahip çıkan, kocaman bahçesinde doğal üretim yaparak , sebze ve meyve yetiştiren, üreten Zafer Akçay bize yaşattığınız bu güzellikler için teşekkürler. Hasadınız bol olsun. Ürettiklerinizi sefa ile , sağlıcakla yemek kısmet olsun. Belki bir gün yeniden merhaba kardeş deriz.. Belli mi olur.
