Lomlar veya Poşalar; 11. yüzyılda Hindistan’dan ayrılmış ve batıya doğru göç etmiş, Ermenistan, Gürcistan, Türkiye ve az da olsa Azerbaycan’da belli bölgelere dağılmış olan, günümüzde Domlar, Dombalar ve Rom gibi gruplarla beraber çağdaş Rom halklarının etnolojik yapısını oluşturan bir gruptur.
Lomlar genelde tüm Roman halkları gibi bulundukları coğrafya ve ülkelerin dillerini konuşurlar. Günümüzde Ermenistan’da Lomca yani Lomavren dili belli bir düzeyde varlığını korumuştur. Türkiye’de yaşayan Poşalar sadece Lomca kelime haznesi ile Türkçe konuşurlar.
Gürcistan’da Tiflis, Kutaisi, Ahılkelek ve Ahıska şehirlerinde; Ermenistan’da Erivan’ın ilçeleri olan (Kanaker-Zeytun, Nork-Maraş) ve Gümrü şehirlerinde yoğun olarak yaşarlar. Türkiye’de ise Artvin, Erzurum, Sivas, Ardahan, Erzincan gibi iller Lom nüfusun ağırlıklı olarak yaşadıkları şehirlerin başında gelir. Anadolu’da kendini Poşa olarak adlandıran bu grup, göç hareketlerinde Batı’ya gitmeyip Anadolu’da kalmıştır.
Abdallar ise, göçebe ya da yerleşik olarak yurdun birçok yerinde dağınık halde yaşayan bir gruptur. Başta müzisyenlik olmak üzere, demircilik, kalaycılık, sepetçilik, sünnetçilik gibi birçok zanaatı icra ederek geçimini sağlayan Türkmen topluluklarıdır.
Abdallar, geçmişte toplum hayatında bu faaliyetleriyle yer alarak, halk kültürünün önemli bir parçasını oluşturmuşlardır. Yılın belli aylarında genellikle yerleşim yerlerinin dışında çadırlarda yaşamışlardır. Göçebe bir yaşam sürdürmüşlerdir.
Tarihsel kökenlerinin Eftalit’lerin (Akhunlar) kalıntılarından olduğu, Moğol savaşçılarının M.S.1200 yıllarındaki engellenemeyen hücumları sonucu; Oğuz boyları gibi bunların da yerlerini yurtlarını terk ederek, Oğuzlara karışıp, Afganistan’dan Anadolu’ya geldikleri bilinmektedir.
Abdallar, kendilerine Teber; konuştukları gizli dile de Teber dili derler. Teber kelimesi ise, Teber dilinde 1. davul; 2. Abdal anlamında kullanılıyor. Abdallara bulundukları yörelere, yaptıkları işlere göre Abdali, Abdallu, Teberci, Gevende, Çingene, Karaduman, Gurbet, Çalgıcı, Köçek, Deveci, Usta, Elekçi, Sepetçi, Bohçacı, davulcu, Carcar, Kıptî, Cingan, Geygel gibi farklı isimler verilmiştir.
Mersin Abdalları da yörede daha çok sepetçi, davulcu, çalgıcı, demirci, bohçacı gibi icra ettikleri meslek isimleri ile adlandırılmaktadırlar. Abdalların ‘’Roman’’ olarak adlandırmalarının sebebi yaşayış tarzı olarak benzemeleri, yaptıkları işlerin benzerlik göstermesidir. Aynı zamanda Abdallar da Romanlar gibi fazlasıyla sosyal dışlanmaya uğrayan ve yoksul olan gruplardan olması sebebiyle de bu şekilde anılmaktadırlar.
Bugün Anadolu’da başlıca; Antalya, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adana, Şanlıurfa, Konya, Sivas, Osmaniye, Amasya, Afyon, Osmancık, İskilip, Van, Samsun, Karaman, Konya, Muş, Antalya, Kırşehir, Niğde, Mersin, Erzurum, Hatay, Eskişehir, Burdur, Tokat, Nevşehir, Tunceli, Manisa, Zonguldak vs. gibi illerde birimlerinde yaşayan Abdallar yakın zamana kadar yarı göçer bir yaşam sürmüştür. Artık yerleşik hayata geçmişlerdir.
Abdallar ile Alevilik inancının özdeşleştiği söylenebilir. Abdalların inanç yapısını oluşturan, Allah-Muhammet-Ali üçlemesi, miraç ve kırklar meclisi, ehl-i beyt 534 sevgisi, on iki imam, mürşit-dede-talip, on iki hizmet, erkân, niyaz, dâr-dâr‟a durma, hayırlı ve gülbank ile bilgiler taliplere dede veya rehberler tarafından sözlü olarak öğretilip kuşaktan kuşağa aktarılmaktadır.
KAYNAKÇA: Kenrick, D. (Ganj’dan Thames’e Çingeneler.-Kitap)
Marushiakova, E. ve Popov, V. (Osmanlı İmparatorluğu’nda Çingeneler- Kitap)
Tarlan, K.V. ve Foggo, H. (En Alttakiler: Suriyeli Dom Göçmenler. Kalkınma Atölyesi Derneği)
Tarlan, K.V. ( Bölgesel Bir Sosyal İçerme Strateji Önerisi: Türkiye, Lübnan, Ürdün. Kırkayak Kültür. Gaziantep)
Yılgür, E. (Tarihsel Perspektiften Peripatetik ve Avcı Toplayıcı Stratejilerin Geçişkenliği. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi)
