balikesir24saat.com ailesine merhabalar.
Balıkesir memleketim. Memleket sevdamın en özel anlatıldığı 2015 tarihli bir köşe yazım ile sizlerle buluştum. Yeni ve güncel yazılarımla birlikte olmak umuduyla, öğretmenler gününü kutluyorum. Balıkesir’e selam olsun..
Balıkesir sevdam depreşti. Mahallemizi, evimizi, Koca Saat’in yokuşunu özledim. Yağmurlu bir günde , geçmişin ayak izlerini, mahallemizin parke taşlı yollarını özledim.
Edremit oto garından otobüsüm aldı götürdü beni. Taa çocukluğuma. Eski konu komşu yok artık ..Eskilerden bize kalan sadece Martlı mahallesinin çocuk sesleri ile şenlenen sokağımızın sessizliği.
Kardeşimle buluşup , Koca Saatin yokuşunun başındaki Kuvayi Milliye Müzesi’ne ilerliyoruz. Bahçesinde tarihi eserler , hepsi düzenlenmemiş. Onları düzenlemek çok mu zor ? Zamana meydan okuyan eserlerin yağmur altındaki gözyaşlarını gördüm. İçim hüzünle doldu.
Yağmur çiselemeye , bizi çocukça işlere davet edercesine ıslatmıyor.Çocukluğumuzun en vefalı ağabeyi Turgut’un kitapçı dükkanına giriyoruz. Kardeşim sesleniyor;
– Merhaba Turgut abi. Beni tanıdın mı ? Tuncay ben. Tuncay Köseley.
Turgut abi gözlüklerini indirip bakıyor ;
– Vayy Hayati abimin oğlu Tuncay haa. Hoşgeldin .Uzun zaman oldu görüşmeyeli. Ama çok güzel oldu, dur bak anlatayım. Bu sabah kahvaltıda hanımla Hayati abimi ve Lütfiye ablayı, mahalleyi andık. Eskilerden konuştuk. Bugün de sizi gördüm. Sanki bizi buluşturdular.
– Merhaba Turgut abi. Ben de Fatma Zehra. Kitap bakacağım.
Hoş sohbet sürerken hazine bulmuş gibiyim. Eski kitaplarla dolu raflardan mis gibi aydınlık bir koku yayılıyor. Üniversiteli gençlerle doluyor içerisi. Heyecanlanıyorum. Hem kitap seçiyorum, hem gençlerle ayak üstü sohbetleşiyoruz. Sanki, kırk yıllık dost misali.
Turgut abinin armağanı kitaplarımla birlikte , elim kolum kitap doluyor.
***
Balıkesir ıslanıyor. Milli Kuvvetler caddesinden geçiyoruz. Kuvayi Milliye şehrimin yağmurlu havasını içime çekiyorum. Çocukluğumun , gençliğimin anıları koşuşturuyorlar. Minik bir dükkana giriyoruz. Kardeşime doğum günü için sekiz köşeli kasket alacağım. “Eşimin dükkanında var” diyor bayan. Tarif üzerine Demirağ pasajındaki dükkanı buluyoruz.
” Beğen Al Şapkaları Sücayi Akay ” yazıyor tabelada.
İçeride ustayı makinasının başında buluyoruz. Eşinin gönderdiğini söylüyoruz. Şapkaları bir bir inceliyoruz. Yok olup giden el sanatlarımızdan biri şapkacılık. Konfeksiyon şapkacılığı işin içine girince mertlik ve emek bozguna uğruyor sanki.
Hoş sohbet koyulaşıyor. El emeği göz nuru denir ya , işte öyle bir şey vitrindeki ve raflardaki şapkalar. Şapka deyip geçenlerin aklına şaşayım dedirten bilgiler aldıkça şaşkınlığım artıyor. Sücayi Akay usta, 1951 Balya Akbaş Köyü doğumlu. İlkokulu bitirince Balıkesir’e sanat öğrenmeye gelir.
Balıkesirli Süleyman Şener ; Atatürk’ün şapka devrimi ile birlikte Milli Kuvvetler Caddesi’nde Fötr şapka dükkanını açar. Burada çırağı Burhan Pündük ‘ü yetiştirir. Sücayi Akay 13 yaşında çırak olarak Burhan Pündük’ün dükkanında işe başlar. 54 yıldır süren bir emek ve geçim kavgasını şapkacılık sanatı ile sürdürür.
Sücayi Akay mesleğe Yeşilli hamamının yanındaki köşe dükkanda başlar. Yıl 1963 çıraklığının ilk yılıdır.1976 yılında Camlı Bedesten’in 2. katında kendi şapka atölyesini kurar. Artık o bir ustadır. 1982 yılından beri de Hisariçi mahallesindeki Demirağ Pasajında ” Beğen Al Şapkaları ” dükanındadır.
Sücayi Akay usta konuşuyor, ben not alıyorum. Şapka dikiminin püf noktaları ilginç.
” – Şapka giymek çağdaşlıktır. Şapka kumaşının dikilecek modele uygunluğu önemlidir.Dikilecek şapkanın baş da güzel durması için ölçünün iyi alınması gerekir. Yaşadığımız iklim, kültürel yapı şapka giyenin işinin değişik şapka modellerini doğurmuştur. Bu modeller Kep tipi ( kepçeye benzer ) Melon tipi ( silindirik ) diğer adı Fötr veya fotor , Kaptan tipi , sekiz köşeli köylü tipi veya moda ismiyle yeni İstanbul veya Anadolu kasketi adı altında modelleri vardır. Şapkalık olarak seçilen kumaşın dikilecek modele uygun olarak kesilmesi işleminde şapkada kullanılacak diğer tamamlayıcı parçaların kesildiğini , bunların iç astar , tela kumaşı , güneşlik perdesi ( şemsi siper ) , başımıza giyilen ( serpuş ) parçasıdır.”
Sekiz köşeli kasket ile ilgili olarak söyledikleri ilginç :
” Sekiz köşe kasketin giyim biçimleri kişilerin ruhsal yapıları ve davranışları hakkında ip uçları verir. Kirli ve yağdalı olarak giyilen şapka kişiyi perişan gösterir. Şapkanın başımızda duruşu iç duygularımızı yansıtır. Yanlara eğik ve perdesi geriye doğru kaldırılmış olarak giyilen şapka isyankarlığımızı ve meydan okuma duygularını yansıtır. Perde kaşlar üzerine indirilerek giyilen şapka yapımızın gizemli olduğunu ima eder. Yere paralel düz giyim dengenin ve dürüstlüğün göstergesidir.”
Sücayi Akay ustanın ünü ta İstanbul’a düşer. Balıkesirli sinema sanatçısı Salih Tozan’ın oğlu baba memleketine gelir. Sücayi ustadan sekiz köşeli şapka alır. Sinema sanatçısı Yılmaz Köksal da filmlerinde kullandığı şapkaları buradan alır.
Sücayi Akay usta şimdilerde hüzünlü bir sanatkar. Kaybolmaya yüz tutan meslekler arasına giren şapkacılık teknolojiye direniyor. Onu mutlu kılan olaylardan biri de Balıkesir Rotary Kulübünden ” Meslek Hizmet Ödülü ” alması.
Dükkanın tam ortasındaki Atatürk resmi dikkatimi çekiyor. Soruyorum “bu da mı eskilerden” diye. Yanıtlıyor , gözlerindeki parıltıyı görüyorum.
“Bir arkadaşım dükkanımı buraya açtığımda , bana armağan etti. İlk asıldığı yerde duruyor. ”
Söz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ten açıldığında sözlerini tek tek not ediyorum. Özenle anlatıyor Sücayi Akay usta.
” – Atatürk devrimleri içinde ayrı bir yere sahip olan ” Şapka Kanunu ” insanımızın çağdaş görüntüler içinde olmasına özen göstermesi açısından önemlidir. Atatürk Kastamonu’da kıyafet devrimini halkımıza anlatırken bakın ne demiş :
-Medeni milletlerarası kıyafet , milletimiz için layık bir kıyafettir. Onu giyeceğiz. Ayakta iskarpin veya potin, üstünde pantolon, yelek , gömlek, kravat ,ceket ve doğal olarak bunların tamamlayıcısı olmak üzere başta siperi şemsli serpuş , bunu açık söylemek isterim, bu başlığın ismine şapka denir”
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu Edremit , Burhaniye ve Balya’ya geldiğinde ona da sekiz köşeli bir kasket diker. Kemal Kılıçdaroğlu , Balıkesir mitinginde Sücayi Akay ustanın diktiği sekiz köşeli kasketi giyer.
Kardeşim ve Sücayi Akay usta beni kırmadılar. Sekiz köşeli birer kasket giydiler, ben resimlerini çektim.
Ustam , dükkanının bereketi çok olsun. Bizleri ağırladığın için , sağolasın.
Hayırlı ve bol kazançlar diliyorum.
Bir daha geldiğimde orta şekerli kahveyi ben ısmarlayacağım.
Sağlıcakla kal , emeğin değer bulsun.
Görüşmek umudu ile.
