Bu hafta tarihimizde çok acı bir şekilde sonuçlanan Sarıkamış harekatının 109.yıldönümü. Bundan dolayı bu haftaki sohbetimizde bu harekatımız üzerine konuşacağız.
“93 Harbi” denilen 1878 yılındaki Osmanlı-Rusya savaşında Rusya Osmanlı’dan Kars, Ardahan, Batum ve Sarıkamış’ı almıştı. Bu kentlerimiz 1878 yılından beri Rusya’nın işgalindeydi. Rusya’nın amacı daha da aşağılara inerek Kafkasya Ortadoğu yoluna egemen olmaktı.
1914 yılında Birinci Dünya Savaşı başlayınca Rusya İngiltere’nin yanında Almanya’ya karşı savaşa girmişti. Almanya ise Osmanlı’yı yanına almak istiyordu. Zaten savaşın amacı Osmanlı’yı paylaşmaktı. Enver Paşa Almanya ile ittifak kurarak Kasım-1914 tarihinde savaşa girdi. İngiltere donanması, Çanakkale Boğazını abluka altına aldı. Karadeniz ise Rusya donanması tarafından kontrol ediliyordu. Yemen’de bulunan birlikler doğu Anadolu’ya kaydırıldı. Birlikler çölden geldiğinden dolayı yazlık kıyafetleri vardı. Oysa Doğu Anadolu’da kış başlamıştı.
Erzurum’da bulunan 3.Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa idi. Ruslar Osmanlı’nın savaşa girmesi ile harekete geçtiler ve Erzurum üzerine yürüdüler.7-12 Kasım günlerinde Ruslar ile Köprüköy savaşları yapıldı ve Ruslar durduruldu.17-20 Kasım günlerinde Ruslar tekrar saldırdı ve Azap muharebeleri yapıldı Ruslar tekrar durduruldu. 14.Aralık günü Enver Paşa Köprüköy’e geldi. 3. Ordu 9,10 ve 11.Kolordulardan oluşmaktaydı. Alman Komutanı Otto Von Feldman’ın önerisi ile Sarıkamış’a bir harekat düzenlenme kararı alındı. Hasan İzzet Paya mevsimin kış olduğunu ileri sürerek harekata karşı çıktı. Enver Paşa Hasan İzzet Paşa’yı görevden alarak komutayı üstlendi.
Harekat 22 Aralık 1914 günü başladı. Hafız Hakkı Paşa emrindeki Kolordu Oltu üzerinden Sarıkamış’a yürüyordu. Enver Paşa emrindeki birlikler ise Bardız üzerinden yürüdü. Allahüekber dağlarının karla kaplı olması yüzünden harekatlar başarılı olamadı. Pek çok askerimiz soğuktan donarak şehit oldular. Üzerlerinde yazlık elbise olduğundan üşümüşlerdi. Oysa İstanbul’dan askere kışlık giysi getiren gemiler Rus donanmasının Karadeniz’i abluka altında tutması yüzünden Trabzon limanına gelememişler ve yardımı getirememişlerdi. 29 Aralık günü 9. Kolordu’nun kalan askerleri Sarıkamış’a girdi ve cılız bir taarruz yaptı başarılı olamadı. Diğer 10 ve 11.Kolordular ise erimişti. 10 Ocak 1915 tarihinde Enver Paşa İstanbul’a döndü ve bu harekat bitti. Bu harekatta askerimiz düşmana değil doğaya yenilmişti. Enver Paşa İstanbul’a döndükten sonra Sarıkamış harekatı hakkında sansür uyguladı. Sarıkamış harekatı ile ilgili bilgiler 1921 yılında ortaya çıktı. Bugün her yıl bu harekatta donarak şehit olan askerlerimiz minnetle anılmaktadır. Ordumuz her yıl Sarıkamış’ta kış tatbikatı yapmaktadır. Sarıkamış şehitlerimizi minnetle anıyoruz. Ruhları şad olsun.
Ayrıca Sarıkamış harekatından 15 yıl sonra Menemen’de Derviş Mehmet ve arkadaşları Asteğmen Kubilay’ı şehit ettiler. Bekçileri öldürdüler. Takviye birlikler gelip ayaklananları yakaladı ve mahkemeye çıkarılarak gerekli cezalar verildi. Kubilay’ı da minnetle anıyor ve ruhu şad olsun diyoruz.
Son olarak 19-26 Aralık 1978 tarihlerinde Kahramanmaraş’ta çok acı bir katliam oldu. Alevi mahallesi Yusuf Selim’e yobazlar saldırarak 150 civarında Alevi vatandaşımızı öldürdüler. Bu olay ülkemizde derin kırılmalara neden oldu. Hala etkisini toplumsal yapıda sürdürmektedir. Bu katliamda can veren vatandaşlarımızı da minnetle anıyoruz. Saygılar.
23.Aralık.2023
Sinan Kahyaoğlu
