Bu hafta tarihimizde çok önemli olaylar oldu. Bundan dolayı bizde bu önemli olayları tarih sırası ile anlatacağız. Çünkü bu tarihler Türk tarihinin önemli dönüm noktalarıdır.
Önce Mondros Ateşkes Antlaşmasından başlayalım. Osmanlı imparatorluğu Çanakkale , Kuttulamare ve Bakü zaferlerini kazanmasına rağmen diğer cephelerde kaybetmiş ve ateşkes istemek zorunda kalmıştı. Ateşkes antlaşması 30 Ekim 1918 tarihinde Limni adasının Mondros limanında Agememnon gemisinde imzalandı. Agamemnon, Truva savaşında Truva’ya saldıran Aka ordusunun komutanının adı idi. Bu ateşkes antlaşması aslında sözde bir ateşkes antlaşması oldu. Gerçekte ise Osmanlı ülkesini işgal antlaşması idi. Nitekim antlaşmanın imzalanmasından üç gün sonra İngilizler Musul’u işgal ettiler. 6 Kasım günü İstanbul önünü gelerek kenti abluka altına aldılar. Anadolu’nun muhtelif yerlerine asker çıkarmaya başladılar. Yani ülke işgale başlanmıştı. Gerekçeleri ise güvenliklerini tehlikede görüyorlardı. Yunan ordusu ise 15 Mayıs1919 günü İzmir’e çıkarıldı.
19 Mayıs’ta da Kurtuluş Savaşı başladı. Kurtuluş Savaşı 9 Eylül 1922 tarihinde İzmir’in kurtarılması ile sona erdi. Kurtuluş savaşı sırasında İtilaf devletleri Osmanlı hükümetine Sevr barış antlaşmasını imzalattı. Ankara hükümeti bu antlaşmayı hiç tanımadı. Kurtuluş savaşının kazanılmasından sonra 11 Ekim 1922 tarihinde Mudanya’da ateşkes antlaşması imzalandı ve Trakya kurtarıldı. İtilaf devletleri 20 Ekim günü Ankara hükümetini barış görüşmeleri için Lozan’a davet etti. Bu arada İstanbul hükümetini de davet etmişlerdi amaçları ikilik yaratıp isteklerini kabul ettirmekti. Bu durumu gören Ankara hükümeti 1 Kasım 1922 tarihindeki toplantısında saltanat ile hilafeti ayırdı ve saltanatı kaldırdı. Böylece yüzyıllarca süren monarşik yapı sona erdi. Yönetim meclisin eline tamamen geçmiş oldu.
Bu tarih Türk tarihinde demokrasinin monarşiye karşı büyük bir zaferidir. Vahdettin üzerindeki saltanat hırkası alınınca açıkta kaldı. 6 Kasım’da gazeteci Ali Kemal’in İzmit’te linç edilmesi ile iyice korkuya kapıldı ve İngilizlere baş vurarak İstanbul’da can güvenliğinin olmadığını ve gitmek istediğini belirtti. İngilizler 17 Kasım 1922 tarihinde Vahdettin’i bir gemi ile Malta adasına götürdüler. Böylece Osmanlı’nın son padişahı ülkesinden kaçmış oldu. Bu kaçış ile Türk devrimi de elini saltanat kanına bulamadı.
Daha sonra Lozan’a sadece Ankara hükümeti gitti ve 24 Temmuz 1923 tarihinde antlaşma imzalandı. İngilizler İstanbul’u boşalttı ve ordumuz kente girerek kurtuluşu sağladı.13 Ekim günü başkent Ankara kabul edildi. Mondros ateşkes antlaşmasının tarihinden bir gün önce 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edildi. Ardından devrimler başladı.
1 Kasım 1928 tarihinde yeni Türk alfabesi kabul edilerek kültür dünyamızda çok büyük bir dönüşüm yaşandı. Çünkü Türkler tarihleri boyunca çeşitli alfabeler kullanmışlardır. Arap alfabesini ise 1099 yılında kabul etmişler ve günümüze kadar kullanmışlardı. Oysa Arap alfabesi sesli harf eksikliği nedeniyle Türkçeyi tam karşılamıyordu. Bundan dolayı okur yazar oranı çok düşüktü. Ayrıca sanayileşme akımı tüm ülkelerde halkında okuma ve yazmasını zorunlu hale getiriyordu. Osmanlı’da bundan dolayı 19.yüzyıl ortalarından beri harf tartışmaları sürdürülüyordu. Türk alfabesinin kabulünden sonra Millet mektepleri kurulmuş ve hızla okuryazarlık oranı arttırılmıştır. Bu devrimleri yapan başta Mustafa Kemal ve arkadaşlarına minnettarız.Saygılarımla.
2 Kasım 2023
Sinan Kahyaoğlu
