Pandemiyi sözde geride bıraktık. Ama yaratmış olduğu tahribatı masaya yatıramadık. Beraberinde getirdiği sorunlara kesin çözüm üretemedik. Bu süreçte yaşam koşulları daha da ağırlaşan vatandaşlarımızı adeta kaderine terk ettik. Buna bir örnek vermek gerekirse Roman vatandaşlarımız en başında geliyor. Onlar, pandeminin olumsuz etkilerini halen daha yaşıyor. Çünkü ülkemizde 3 ile 6 milyon arası olduğu tahmin edilen Romanlar vatandaşlarımız, salgına karşı en kırılgan gruplardandı. Buna rağmen onlara yönelik koruyucu önlem ve planlama oluşturulmadı.
Bu üzücü ve düşündürücü durumu Roman Hafıza Çalışmaları Derneği’nin (Romani Godi), Etkiniz AB Programı desteğiyle hazırladığı “Covid-19 Pandemisinden Çıkış Süresinde Türkiye’de Romanlar” raporundan anlıyoruz. Söz konusu olan rapora göre, kapatma-karantina koşullarında işsiz kalan Romanlar daha da yoksullaştı. Temel ihtiyaçlarını bile gideremediler. Toplumdan dışlandılar. Ayrımcılığa uğradılar. Sosyal yardımlardan ve sağlık hizmetlerinden daha az yararlandılar. Roman çocuklar yoksulluktan uzaktan eğitime katılamadılar. Okul terkleri arttı. Bütün bu nedenlerden dolayı; pandemide ağırlaşan çocuk yoksulluğu ve derin yoksulluğa rağmen nedense kamusal önlemler alınmadı.
Pandeminin Romanlar üzerinde yarattığı hasarın etkilerini bütün çıplaklığıyla gözler önüne seren, Romani Godi Derneği’nin hazırladığı “Covid-19 Pandemisinden Çıkış Süresinde Türkiye’de Romanlar” raporunda:
Ayrımcılık: Türkiye’nin en dezavantajlı gruplarından biri olan Romanlar, pandemi gibi sağlık krizinde bile dışlandılar. Ayrımcı ve önyargılı tutumlara maruz kaldılar. Romanlara yönelik ayrımcılık politikaları ve önyargılar pandemide de sürdü.
İstihdam: Müzisyenlik, seyyar satıcılık, kâğıt toplayıcılığı, hurdacılık gibi günübirlik kazanç getiren işlerde çalışan Romanlar, salgında çalışamaz oldular. Gelir kaybına uğradılar. Daha da yoksullaştılar. Bir araştırmaya göre, pandemide Romanların yüzde 70’i elektrik faturalarını, yüzde 53’ü kira ödemelerini, yüzde 50’si banka kredilerini ve yüzde 50’si özel borçlarını ödemekte zorluk yaşadı.
Sağlık: Çünkü Romanlar, pandemide de toplumun genelinden ayrı tutuldu. Temizlik hizmetlerinden bile yeterince yararlanamadı. Temiz içme suyuna erişmekte zorluk çekti. Tüm bu şartlarda, salgından daha fazla etkilendiler. Ancak yoksulluk ve güvencesizlikten sağlık hizmetlerine yeterince erişemediler.
Sosyal Hizmet ve Yardım: Daha çok desteğe ihtiyaç duymalarına rağmen sosyal yardımlardan da çok az yararlanabildiler. Yardımlar eşitsiz dağıtıldı. Pandemide Romanların sadece % 37.8’i kamu veya özel kurumlardan yardım aldı. Bu yardımların da % 83.7’si ayni yardımdı.
Eğitim: Roman çocukların yoksulluktan eğitim alamaz oldular. Çünkü velilerin ortalama geliri açlık sınırının altındaydı. Aileler çocuklarının okul ihtiyaçlarını gideremedi. Roman çocukların en az yarısı, uzaktan eğitime katılabilecek teknolojik cihaza sahip değildi ya da internete erişimi yoktu. Roman çocuklarda okul terki arttı.
Barınma: Hukuki düzenlemeler olsa da Türkiye’de birçok Roman, gettolarda ve ayrılmış mahallelerde, yetersiz ve aşırı kalabalık meskenlerde, altyapı ve temiz suya erişimin olmadığı sağlıksız koşullarda yaşıyor.
Romanların yoğunlukla yaşadığı semtlerde ‘’kentsel dönüşüm’’ kararları ve yerinden edinme politikaları, zorla tahliyeler barınma hakkını ihlal etti. Mülkiyet hakkını güvencesiz kıldı.
Hak İhlalleri: Romanlar, pandemide istihdam, sosyal yardımlara ulaşma, eğitim, barınma, sağlık ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinde mevcut sorunlarına eklenen yeni sorunlar yaşamaya başladı. Roman topluluklar içinde kadınlar, LGBTİ+’lar, gençler, yaşlılar ve çocuklar pandeminin yarattığı ekonomik ve toplumsal sorunlardan daha ağır etkilendi.
Romanların Haklarını Hatırlıyoruz !
Romanların yaşadığı sorunların derinleşme ve yaygınlaşma nedenlerinden biri, pandemi öncesinin yetersiz sosyal politikalarının mirasıdır.
Sorunların derinleşmesinin bir diğer nedeni Türkiye’de Roman nüfusuna dair resmi veri bulunmamasıdır.
Romanlar Türkiye’de hala eşit ve özgür bir vatandaş statüsüne ulaşamadı; haklara erişimleri de hala sınırlı.
Uğradıkları eşitsizlikler, sosyal güvence eksikliği, düzenli gelir getiren işlerde çalışma oranının düşüklüğü, adaletsizlikler
Romanlara yönelik sosyal politika olmaması, pandemide hak ihlallerini artırdı.
Romanlar Pandeminin Derinleştirdiği Eşitsizliklere Karşı Korunmalı!
Peki ne yapmalı?
Roman topluluklar, pandemide katmerlenen ve derinleşen mevcut sorunlarına ve maruz kaldıkları eşitsizliklere karşı sosyal politikalarla korunmalı!
Pandemide ciddi boyutlara ulaşan çocuk yoksulluğu ve derin yoksulluğun gelecek nesilleri ipotek altına almaması için kamusal önlemler alınmalı!
Covid-19 salgınında derinleşen sorunların kronikleşmemesi ve yaygın eşitsizliklerin kalıcı hale gelmemesi için Roman topluluklar kamusal önlemlerle desteklenmeli!
Zira Romanlar, pandemin etkisiyle daha da ağırlaşan bu koşulları ve hasarı destek almadan onaramaz.
Covid-19 salgınından Roman toplulukların maruz kaldığı sorunlar ve hak ihlallerine dair detaylar “Covid-19 Pandemisinden Çıkış Süresinde Türkiye’de Romanlar’’ raporu’nda!
İlgilenenler için raporun tamamı :
