Vatandaş da anlam veremiyor. Mesela, öksürük şurupları yok. Çocuk şurupları yok. İlk tercih olarak kullanılan birçok antibiyotik de yok… Herkes farkında değil. Bazı kanser ilaçları da yok! Çünkü, AKP uyguladığı politikalar sayesinde ilaç sanayimizi sadece ambalaj sanayisine çevirmekle kalmadı ilaçları da bulunamaz hale getirdi.
SGK zaten birçok ilaçta ödeme kısıtlamaları uyguluyor. Örneğin kimi ilaçları sadece belirlenen uzman hekimler yazabiliyor. Bunun dışında tanı kısıtlaması olan ilaçlar da var. Bazı ilaçlar birkaç hastalıkta kullanılabilse de SGK’nin uygun görmediği hastalıklarda ödemesi yapılmıyor.
DÖVİZ KURU
İlaçların büyük çoğunluğu ithal. Ya ham madde olarak ya da hazır ambalaj olarak yurtdışından getiriliyor. İlaçları satın alırken doğal olarak döviz ödüyoruz. Sağlık Bakanlığı, ilaçların fiyatını belirlerken sabit döviz kuru uyguluyor. Sabit döviz kuru, dövizin gerçek değeri yerine sabit tutulan başka bir değer üzerinden hesaplanması anlamına geliyor.
Örneğin ilaç veya hammadde ithal ettiniz; maliyet hesabı yaparken döviz kurunu gerçek değeri yerine Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği değerden yazıyorsunuz. Artık maliyetinizi sabit kur üzerinden hesaplamak zorundasınız. Diyelim ki bir ilacın maliyeti 1 Avro. Bugün Avro yaklaşık 20 TL. İlacın gerçek maliyeti 20 TL. Ancak Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği en son Avro kuru 6.29 TL. Dolayısıyla ilacı yurtdışından getirenler 20 TL ödediği halde sadece 6.29 TL maliyet gösterebiliyor. Diyelim ki aynı ilaçta yüzde 25 kâr etme izniniz var. 6.29 TL’nin yüzde 25’i 1.57 TL. Bu ilacı artık 7.86 TL’ye satabilirsiniz. Ama ilacın gerçek maliyeti 20 TL. Birinin 20 TL’ye mal ettiği bir ürünü 7.86 TL’ye satarak yaşayabilmesi olanaklı mı?
İHRACAT
Bu durumda ya ithalat veya üretim yapılmıyor ya da mevcut ilaçlar 20 TL’lik gerçek Avro kuru üzerinden yurtdışına satılıyor. Yurtiçinde ilaç dağıtımı tekelini elinde bulunduran ilaç depoları bile yurtdışına satış yapmayı tercih ediyor.
İlaç ihracatı, AKP iktidarının baştan hoşuna gitti. Çünkü ülkeye döviz giriyordu. Ancak piyasada ilaç kalmayınca ilaç ihracatı yasaklandı. Oysa sorun çözülmedi. Çünkü SGK’ye göre 1 Avro, hâlâ 6.29 TL.
Belirlenen döviz kuruyla cam ilaç şişelerinin maliyeti bile karşılanmadığı için piyasada ilk şuruplar tükendi. Şişe maliyetlerinin de döviz cinsinden olması nedeniyle, sabit döviz kuru yüzünden içine şurup koyacak şişe bulunamıyor. Piyasada ilaç olmayınca SGK’nin ilaç harcamaları azalıyor, maliyenin yükü de hafifliyor. İktidarın da bu işine geliyor.
ÇÖZÜM
Bizim çözümümüz belli. İlaç fiyatlarının belirlenmesinde gerçekçi döviz kuru kullanmak, bizim ilaç sorunumuzu büyük ölçüde çözer. Ancak ilaç fiyatları yüzde 200 ile 400 arasında zamlanır. Bu zammın altından SGK nasıl kalkar? Vatandaş artan ilaç fiyatlarına ne tepki verir? Bilinmez.
Sağlık alanında yapılanlar, AKP’yi iktidarda tuttu. Şimdi ise sağlık alanında yaşanan sorunlar AKP’yi iktidardan düşürmekle tehdit ediyor.
DR. BİRGİ TUNA
KAMU YÖNETİMİ BİLİM UZMANI
