Öz yönetim, bilim insanı William L. Heward tarafından ‘’bireyin davranışlarını istenen değişikliklerle sonuçlandırmasını sağlayan davranışsal değiştirme tekniklerinin bireysel veya sistematik uygulanması’ olarak tanımlanır. Öz yönetim, bireyin kendi kendini izleme ve kişisel değerlendirme yoluyla davranışlarını ve duygularını kontrol etmeyi öğrenmesidir. Öz yönetim, farklı alanlarda eğitim ve psikolojide farklı anlamlar ile ifade edilir. Bir başka deyişle öz yönetim, bireyin kendi faaliyetini etkin bir şekilde hedefe ulaşmak için yönlendirebileceği yöntem, beceri ve stratejidir.
Öz yönetime yeterliliğine sahip bir birey; duygularını yönetendir, olaylar karşısında sakinliğini koruyandır, olumludur, soğukkanlıdır. Dağılmayan berrak düşünceye sahiptir. Dürüsttür. Kişisel performanslarının sorumluluğunu üstlenir. Hatalarını kabul eder. Kararlıdır. İlkelidir. Verdiği sözü tutar. Düzenlidir, dikkatlidir, özenlidir. Uyumludur. Yeni fikirlere ve yaklaşımlara açıktır. Farklı bakış açılarına sahiptir. Sonuç odaklıdır. Belirsizliği azaltacak davranışlarda bulunur. Performansını geliştirmenin yollarını öğrenir. Başarma dürtüsü olandır.
Öz yönetime sahip birey, aynı zamanda duygularını ve güdüleri konusunda öz denetime sahip olandır. Öz denetim de, bireyin kendisi ve çevresiyle olan ilişkisini yönetmesini ifade eden bir kavramdır. Bu yönetim sürecini başarıyla yürütebilen bir birey, en zor anlarında bile kendisine erişebilmeyi sağlar. İnsanları başından savmaz. Saldırgan bir tutum içerisinde olmaz. Aksilikleri gidermeye çalışır. Çözüm odaklıdır. Çevresinde olup bitene karşı kapalı değildir. Duyduklarına karşı, serinkanlılığını koruyup tepkilerini hassas bir biçimde ayarlayabilir.
İnisiyatif alabilen, fırsatları yakalayabilen birey proaktif olarak nitelendirilir. Bu özelliğe sahip olan bir birey engellere ve yenilgilere rağmen ısrarlı bir şekilde hedefine doğru yürür. Başarısızlık korkusundan değil, başarı umudundan yola çıkar. İyi bir dinleyicidir. Anlayışlıdır. Karşılıklı ilişkilerde etkidir. Açık iletişimi destekler. Sakin nötr bir ruh hali vardır. Tıp ki, öz yönetimi gelişmiş bir birey gibi kendine gün içinde bazı sorular yöneltirler. Örneğin, çevremle olan iletişimimde nasılım? Nasıl bir ruh hali içerisindeyim? Sakin miyim? Esnek miyim? Uyumlu muyum? Nötr kalabiliyor muyum?
Ne yöne giderse gitsin doğu, batı, kuzey ya da güney çıktığı her yolculuğu, kendi içine doğru bir seyahat olarak düşünür. Vardığı noktada önce kendisine hoş geldin der. Bu yolculuğun devam edeceğini anlatırcasına; kendimi biliyorum, tanıyorum, keşfetmeye devam ediyorum ifadelerini kullanır. Ve kaldığı yerden içsel konuşmasını sürdürür. Kendimi gerçekleştirme sürecindeyim. Bu süreçte, güçlü yönlerimin farkındayım. Her birini parlatıyorum. Kendimi tanıdıkça, kendi sınırlarımı çiziyorum. Başkalarının dedikleri derime çarpar geçer. Kendimi takdir ederim. Kendime değer veriyorum. Bilirim ki; başkaları da bana kendime değer verdiğim ölçü de değer verir. Bana ait bütün özellikler hayatımın merkezindedir. Kendime şefkat gösteririm.
‘’Kendi içine yolculuk eden kişi sonunda arzı dolaşır.’’ Şems Tebrizi
