Hikâyeci olarak ortaya çıktığında “Türk hikâyesinde iki kol yürüyordu: Biri Sabahattin Ali hikâyesi, öbürü de başıboşluğun övgüsündeki Sait Faik hikâyesi.” diyen Tarık Dursun Kakınç ekler; “Orhan Kemal birinci hikâye geleneğine hiç alışılmamışı getirdi, İkincisini de beşinci sınıf çizgisine indirdi.” der. Orhan Kemal’in kendine has bir yazın dili yazın evreni oluşturduğuna vurgu yapar. Sabahattin Ali kendi hikayeciliğini ve sanat görüşünü şöyle özetlediğini biliyoruz; “Benim kanaatimce sanat, insana insanı ve hayatı ve bunların manasını öğretmekle muvazzaftır.”
Kaleme aldığı eserlerine bakıldığında; ilk yazdıklarında aşk teması öne çıkarken, sonraları toplumsal sorunlara yönelik olarak köy ve köylüler, doktorlar ve hastaneler, cezaevi ve tutuklular ile aydınlar ve yöneticiler eserlerinde sıklıkla yer alır. Konuşma diline yakın, yalın bir dil kullanmasında, halka yakın olma ve onun anlayamayacağı kelimeleri kullanmama etkilidir. Öykülerini bir olaya dayandıran ve olayı da bir durum gibi algılayan Sabahattin Ali’nin olayları toplumsal ağırlıklıdır. İşte Orhan Kemal eserlerinde örnek aldığı Sabahattin Ali’nin bu görüşlerini ve öykü dilini bir adım daha ileri götürmüş. Öte yandan Sait Faik çizgisine ise hiç yaklaşmamıştır.
Aynı konu, başka bir kalem tarafından şöyle dile getirilir: “Bilindiği gibi Orhan Kemal, Sait Faik’ in çağdaşı bir yazarımızdır. Burada Sait Faik’i bir doruk olarak ele aldığım sanılmasın. Çünkü Sait Faik’in yazdığı yıllarda Orhan Kemal’le birlikte Yaşar Kemal, Kemal Bilbaşar, Samim Kocagöz, daha sonra da Fakir Baykurt sivrilmiş gerçekçi Türk hikâyecileri ve romancıları arasında yer alıyordu. Ama Orhan Kemal’in dışında andığım bütün yazarlarımız yöresel hikâye ve romanlar üstünde çalışıyorlar, Anadolu insanının yaşantısından kesitler veriyorlardı. Gerçekçi Türk hikâye ve romanına bu kesimden önemli katkılarda bulunuyorlardı. O sırada özellikle İstanbul’u yazan, büyük kentte yaşayan insanların öykülerini anlatan Sait Faik’le Orhan Kemal’i görüyoruz.” (Bir Yazı işçisi Olarak Orhan Kemal, Militan Dergisi, Haziran 1975 Adnan Özyalçıner)
Orhan Kemal yazınındaki basitlik, o yaygın kanımızdaki gibi bir kolaylık değildir kesinlikle.” bunlar Demirtaş Ceyhun’unun yazar hakkındaki saptamalarından bazılarıdır. Yazar görüşlerinin devamında ise, “Tam tersi, kolay kolay erişemediğimiz bir yalınlıktır onun basitliği, bir berraklıktır, bir düzenliliktir.” şeklinde tamamlar sözünü.
2 Haziran 1970’de, çağrılı bulunduğu Bulgaristan’ da ölen Orhan Kemal, çileli ama onurlu yaşamı sona erdiğinde 56 yaşındadır. Kendine özgü tarzı ve kurduğu yazın evreni ile derin izler bırakan, namuslu bir yazar olarak Orhan Kemal’i saygıyla anıyoruz.
(Son)
