Borç sarmalından çıkamayan ülkeler için iktisatçıların sunduğu üç yol var:
1-Moratoryum, 2- Konsolidasyon,3- Musibet borç ilanı
Moratoryum ilan ederek borçları erteleyebilirsiniz. Peru, Meksika, Brezilya, Arjantin, Rusya ekonomilerini toparladılar sonra da borçlarını ödediler.
Bankalar ödeme ihtimali olan şirket borçları için erteleme yapmıyor mu? Yapıyor. Yapmazsa ne olur? Batar hiç alamaz. Yani banka sizi korumak istediği için borcunuzu ertelemez kendi parasını alabilmek için sizi ayakta tutar. Aynı durum dış alacaklılar için de söz konusudur.
Mesela vadesi gelmiş bir dış borç için şöyle diyebilirsiniz:
Size olan borcumuzun %10’unu vereceğiz geri kalanını da faizsiz 10 yıl vade ile eşit taksitlerle ödeyeceğiz. Bu arada bize kalan parayla da yatırım yapıp üretimimizi artıracağız. Kabul ederler mi? Etmek zorundalar.
Denenmesi gereken bir çıkış yolu da iktidarların pek cesaret edemediği borçların musibet borç olup olmadığının araştırılmasıdır.
Bu yol dışarıda, uluslararası para spekülatörlerinin, IMF ve DB işine gelmez. İçeride de, onlara karşı dik durabilecek iktidar gerekir.
Onun için Kemal Derviş “Borç yiğidin kamçısıdır diyordu.”
Onun için onların parasını aksatmıyorlar, fakir fukarayı aç bırakıyorlardı.
Onun için Başarı kıstası borcu bitirmek değil, borcu çevirebilmekti.
Gelelim “Musibet Borca”:
Mustafa Sönmez ve Hayri Kozanoğlu’nun birlikte yazdıkları “Neler Oluyor Hayatta” adlı kitapta bir borcun musibet borç olabilmesini üç şarta bağlıyorlar.
- Borç denetleme komisyonu kurulur. Alınan borçlar kamuoyu bilgisi dâhilinde mi alınmıştır ona bakılır?
- Alınan borçlar toplum yararına mı kullanılmıştır?
- Borç verenlerin bu paraları ne için verdiklerini ve geriye dönüp dönmeyeceğini biliyor olmaları gerekir.
İktidar bunu yapacak kadar saf mı? Bunu iktidar yapmaz. Muhalefet yapar.
Muhalefet, uluslararası bağımsız denetçi bir kurumun da gözlemci olduğu; iktidar ve muhalefetten bağımsız; dürüst, namuslu, yurtsever iktisatçı, maliyeci ve hukukçulardan oluşacak “Borç denetim komitesi” önerisini seçim projesi olarak halka vaat eder. İktidara gelince de hemen uygulamaya geçer.
Bak o zaman tünellerden, köprülerin altından duble yollara ne sular akar. Özel hastanelerden TOKİ’lere hava alanlarına Katar Emirinden gelen ne uçaklar iner. İşsizlik fonuna ayrılan paralar, deprem vergileri nerelere aktarılmış bir bir çıkar.
( * ) CHP Mİ? AKP Mİ? Kitabımdan sf: 115)
