* 15 Ekim 1922 : Mudanya Mütarekesi yürürlüğe girdi.
* 19 Ekim 1922 : Ankara Hükümeti’nce Trakya’yı teslim almakla görevlendirilen Refet Paşa, Mudanya’dan Gülnihal vapuruyla İstanbul’a geldi ve burada törenle karşılandı.
* 26 Ekim 1922 : İsmet Paşa, Hariciye Vekilliği görevine getirildi.
* 27 Ekim 1922 : İtilaf Devletleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’ni, 13 Kasım 1922’de Lozan’da toplanacak olan barış konferansına davet ettiler.
* 29 Ekim 1922 : TBMM Hükümeti, İtilaf Devletleri’ne Lozan’daki konferansa daveti kabul ettiğini bildirdi.
* 31 Ekim 1922 : Müdafaa-i Hukuk Grubu’nda, milli hakimiyetin gerçekleşmesi ve Lozan’a gidecek heyetler meselesi görüşüldü. **Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı saltanatının kaldırılmasının zaruri olduğuna yönelik bir konuşma yaptı.
* 1 Kasım 1922 : Türkiye Büyük Millet Meclisi, hilafet ve saltanatın birbirinden ayrılarak saltanatın kaldırılmasına dair karar aldı.
* 2 Kasım 1922 : Türkiye Büyük Millet Meclisi gizli oturumunda, Lozan Konferansı’na katılacak Türk heyetinin hükümetçe belirlenmesi kararı alındı.
* 3 Kasım 1922 : Hariciye Vekili İsmet Paşa, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde, Lozan’da izlenecek hareket hakkında bir beyanat verdi.
* 4/5 Kasım 1922 : Ankara Hükümeti, İstanbul’un idaresine el konulduğuna dair aldığı kararı, Refet Paşa aracılığıyla İstanbul Hükümeti’ne bildirdi.
* 5 Kasım 1922 :İsmet Paşa başkanlığındaki Türk heyeti, Ankara’dan hareket etti.
* 9 Kasım 1922 : Türk heyeti, akşam trenle Lozan’a vardı.
* 17 Kasım 1922 :Sultan Vahdeddin, Malaya adlı İngiliz savaş gemisiyle İstanbul’dan Malta’ya hareket etti.
* 18 Kasım 1922 : Firar eden Vahdeddin, Türkiye Büyük Millet Meclis tarafından halifelik tahtından indirildi ve yerine Abdülmecit Efendi seçildi.
* 20 Kasım 1922 : Lozan Konferansı törenle açıldı.
* 30 Ocak 1923 : Türkiye ile Yunanistan arasında Lozan’da, ”Türk ve Rum ahalinin Mübadelesine Dair Anlaşma ve Protokol” imzalandı.
* 4 Şubat 1923 : Lozan Konferansı, iki ay devam eden görüşmelerden sonra kesintiye uğradı.
* 18 Nisan 1923 : İsmet Paşa başkanlığındaki Türk heyeti, kesilen Lozan görüşmelerine tekrar katılmak üzere İstanbul’dan Lozan’a hareket etti.
* 23 Nisan 1923 : Lozan Konferansı ikinci kez toplandı.
* 24 Nisan 1923 : Lozan Konferansı sona erdi ve Lozan Antlaşması imzalandı.
LOZAN ANTLAŞMASI 24 Temmuz 1923
Mudanya Mütarekesi görüşmelerinde verilen karar doğrultusunda, Lozan’da Türk heyeti ile İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya temsilcilerinin bir araya geldiği bir barış konferansı toplandı. Bu ülkeler dışında, Boğazlar meselesi görüşülürken Sovyet Rusya, Ukrayna ve Gürcistan; Ege Denizi üzerinde konuşulurken Bulgaristan katılacak, Amerika Birleşik Devletleri de gözlemci statüsünde konferansta bulunacaktı.
Lozan Barış Antlaşması ile; Türkiye-Suriye sınırı, Fransızlarla imzalanan Ankara Antlaşması’na göre kabul ediliyor; Musul üzerinde antlaşma sağlanamadığı için Irak sınırı İngiltere ve Türk Hükümeti’nin kendi aralarında görüşüp anlaşmalarına bırakılıyor; Türk-Yunan sınırı Mudanya Ateşkes Antlaşması’nda belirlenen şekliyle kabul ediliyordu.
Meriç Nehri’nin batısındaki Karaağaç İstasyonu ve Bosnaköy, Yunanistan’ın Batı Anadolu’da yaptığı tahribata karşılık alınacak savaş tazminatına karşılık elde ediliyor. Gökçeada ve Bozcaada Türkiye’de, diğer Ege adaları Yunanistan’da kalıyordu. Kapitülasyonlar tamamen kaldırılıyor, Batı Trakya’daki Türklerle İstanbul’daki Rumlar dışında Anadolu ve Doğu Trakya’daki Rumlar ve Yunanistan’daki Türklerin mübadele (değiş-tokuş) edilmesine karar veriliyordu. Osmanlı borçları, Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılan devletlere bölüştürülüyordu. Askeri olmayan gemi ve uçaklar, barış zamanında boğazlardan geçebilecek, geçişi sağlamak amacıyla uluslararası bir kurul oluşturulacak ve bu düzenlemeler Milletler Cemiyeti’nin güvencesi altında sürdürülecekti.
Lozan Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun sonunu hazırlayan Sevr Antlaşması’nın yerine, Türkiye Cumhuriyeti’nin başlangıcının temellerini kuvvetlendiriyordu.
İSTEKLERİMİZ TABİİ HAKLARIMIZDI
Mustafa Kemal Paşa, Lozan’da imzalanan antlaşma ile ilgili görüşlerini Nutuk’ta şöyle aktarır:
”Bir süre Ankara’da Lozan Konferansı görüşmelerini takip ettim. Görüşmeler hararetli ve tartışmalı geçiyordu. Türk haklarını tanıyan olumlu bir sonuç görünmüyordu. Ben bunu pek tabii buluyordum. Çünkü; Lozan barış masasında ele alınan meseleler yalnız üç dört yıllık yeni devreye ait ve onunla sınırlı kalmıyordu.Yüzyılların hesabı görülüyordu. Bu kadar eski, bu kadar karışık ve bu kadar kirli hesapların içinden çıkmak, elbette, o kadar basit ve kolay olmayacaktı.”
LOZAN ANTLAŞMASI’NIN ÖNEMİ
* Türkiye Devleti tanındı.
* Osmanlı Devleti’nin sona erdiği kabul edildi.
* Türk Devleti’nin tam bağımsızlığı tanındı.
* Osmanlı’dan kalan asırlık sorunlar kapandı.
* Devrimler için ortam hazırlandı.
* Sevr Antlaşması yürürlükten kalktı.
*Sömürge altındaki uluslara örnek oldu.
(Tümü alıntıdır /Cumhuriyet-Fasikül No :20)
