23 Nisan 1920’de açılan Millet Meclisi’nde, altı gün sonra, Bursa Mebusu Operatör Emin Bey ile Sinop Mebusu Şevket Bey Başkanlığa bir önerge veriyorlar…
“Uzun harp senelerinin doğurduğu birçok buhran(kriz) arasında memleketimiz için bir de fes buhranı çıktı. Harpten(Birinci Dünya Savaşı) önceki yıllarda yalnız Avusturya’dan ithal ettiğimiz feslerin altın tutarı senede 5 milyon altın lirayı bulmakta idi. Diğer yabancı ülkelerden ithal olunan feslerin bedelini de dahil edersek her yıl 7-8 milyon liralık bir servetin dışarı gittiği görülür ki, bunun kağıt para olarak karşılığı 40 milyon lira demektir.”
“İşte fakir memleketimiz için pek büyük miktar demek olan bu paranın ülkemizde kalmasını sağlamak ve esasen Cennetmekan Sultan İkinci Mahmut zamanında adalı Rumları takliden serpuş olmak üzere kabul edilmiş fesin milli serpuş (başa giyilen şey) niteliğinde bulunmadığı göz önüne alınarak ekseri Doğu ve Müslüman milletlerin öteden beri serpuş olarak taşıdıkları ve şu son günlerde herkesin seve seve giymeyi başladığı kalpağın bir milli serpuş olarak kabul ve ilanını teklif ederiz.”
Önerge Meclis’te okunduğunda alkış sesleri duyulmuş, ama büyük bir çoğunluk “Hayır, hayır, olamaz” diye bağırmıştır.
Sonra kimi milletvekilleri (mebuslar) söz almışlardır.
“Tunalı Hilmi Bey(Bolu)-Fes Türk’ün ruhunda yerleşmiştir.”
“Haşim Bey(Çorum)-… Efendim, Fas, Tunus İslam ahalisi bütün fes giyiyorlar. Eğer biz Türkler fes meselesini tazelersek, bir kere bunu öneren zat… (Gürültüler, bravo sesleri) Olmaz efendim, hakikat böyledir efendim, Tunus, Cezayir, hep ahalisi Arap’tır, bunlar hep Müslümandır, olmaz efendim, kötü niyet oluşturacaktır, katiyen istemem…(Gürültüler)”
“Mustafa Taki Efendi (Sivas)- Efendiler fes gerçi yeni bir şeydir, fakat bugün İslam alemi için bir alameti farikadır, Efendiler, özellikle Osmanlılar için. Biz bunu bırakırsak kıyafetimiz, ananelerimiz (geleneklerimiz) karmakarışık olur. Papak derler bizim memleketimizde (kalpak) onu giydirirsek… O başka milletlerle ortaktır. İslam milletlerine özgü kıyafet, bilhassa Osmanlılar için özel olan kıyafet bu festir. (Alkışlar evet sesleri)”
Sonuçta önerge reddedilir, düşman Anadolu’da ilerlerken yılda 40 milyon lirayı silaha vermek olanağı ortadan kalkar.
Kısmen alıntıdır.
