Yunanlıların Türk Halkını “Zito Venezilos” diye bağırmaya zorlaması Türk evlerine yapılan saldırılar, kamuoyunda Yunanlılara karşı oluşan nefret ve direnme hareketlerini arttırdı.
Bu şartlar altında, Mustafa Kemal Atatürk’ün 22 Haziran 1919’da Amasya Tamimi”nin 3. maddesinde belirttiği üzere; “Milletin istiklâlini gene milletin kendi azim ve iradesi kurtaracaktır.”
Ve, kurtuluş için bir mucize şarttı…
Bu tek ümid, devlet-hükümetten çıkmayınca bu, mucize kimde tecelli edecektir.
Davaya, konuya kim sahip çıkacaktır?
Tabii ki, Millet… Büyük, yüce, asil Türk Milleti… Mucizeyi onlar temsil edeceklerdi. İşte bu şartlar altında, mahalli ilk örgütlenme hareketleri Balıkesir’den gelmiştir.
Balıkesir’de,örgütlenme hareketinin liderlerinden olan Mehmet Vehbi Bolak bu husus da şöyle der;
“Yapılan, yapılması şart olan vatan borcu idi. Balıkesir’in neden bu husus da rehber olduğu takvim hakikati ise, bünyesinin icabıdır”
Yine Hasan Basri Çantay ise; “-Tefahüre vesile aramadık, vazifemizi yapmaya çalıştık” demiştir.
İzmir’in işgalinden sonra, 16 Mayıs 1919 öğleden sonra Balıkesir Belediyesi’ne İzmir’den bir telgraf gelir. Telgraf metni;
“Belediye Riyâsetine, Türk izmir 15 Mayıs sabahından itibaren Düvel-i Itilâfiye müsaadesiyle Yunanlılar tarafından işgal olunacaktır. Bu işgal ve ilhakı reddediniz. Mitingler tertip ederek keyfiyeti düvel-i muazzama nezdinde protesto ediniz. Silâhla müdâfaanın esaslarinı hazırlayarak vatan ordusuna ilhak ediniz”.
Balıkesir’de Belediye’de Maarif Müdürü Sabri Bey tarafından okunan telgraf üzerine, uzun müzakerelerden sonra, neler yapılması gerektiği hususunda karar verilmesi için o akşam “Okuma Yurdu”nda”, İttihatçı, itilafçı fırka farkı gözetilmeden toplanılmasına karar verildi11.
Toplantıya,yerli Hıristiyanlara karşı bir karar alınmayacağını belirtmek için, Rum ve Ermeni papazlarıyla her iki milletin ileri gelenleri de çağrıldı. Cuma namazından sonra, müezzinler şehrin yirmidört camisinde halkı Okuma Yurdu’nda yapılacak toplantıya davet ettiler. Öyle ki; Okuma Yurdu kısa sürede ayakta bile durulmayacak kadar dolmuştu. Hristiyan azınlığın ileri gelenleri en önde yer aldılar.
1.Toplantıda başkanlığa Vehbi Bey seçildi.
Vehbi Bey şu konuşmayla toplantıyı açtı.
‘”Huzzâr-i kirâm!
Vetan-ı azizimiz büyük bir tehlikeye mâruzdur. Yanıbaşımızda İzmir, Düvel-i İtilâfiyenin müsaade ve müsâmahasıyla Yunan orduları tarafından iki günden beri işgal edilmiş bulunmaktadır. Ve şimdi elimde bulunan şu telgraf kalb-i milleti dağdâr ve rahnedâr eden bu hâdise-i müellimeyi bize ihbar etmiş bulunmaktadır. Bu tecavüz-i lainâne karşısında hukuk-ı milleti sıyânet etmek ve menfi-i memleketi korumak ve bu hususlarda konuşmak üzere burada içtimâ etmiş bulunmaktayız. Herkes mütâlaatını serbestçe serd-ü ityan etmelidir. Her vatandaş ne buyuracaksa onları dinleyip ittihaz-ı muharrerat eyleyeceğiz.”
Bu konuşmadan sonra salonda kısa süren bir sessizlik söz konusu oldu. Daha sonra, herkesin fikrini söyleyebilmesi ve yapılacak işlerle ilgili olarak konuşmalar yapıldı. Sonuçta; Düşmanı geri döndürecek kuvvet namlunun ucundadır15, denilip hükümetin ve Padişahın ne düşündüklerini öğrenmeden silahlı direnişe geçilmemesi, fakat işgalin büyük devletler nezdinde protesto edilmesini temin için telgraflar çekilmesine karar verildi.
Daha sonra Balıkesir’de 18 Mayıs 1919 günü Alacamescid’de okunan Mevlid-i Nebevi’yi takiben, halk “harb etmek” kararını verdi.
“Bizim atacağımız her kurşun Şark ve İslâm âleminin kurtuluşuna;yoksa atâletimiz maazallah ebedi esâretine sebep olacaktır.” görüşüyle aralarında 41 kişiyi seçtiler. Bu 41 kişi de 19 Mayıs 1919 günü toplanarak aralarında bir Hey’et-i Merkeziye’yi seçtiler.
Bundan sonra aralarında 41 kişiyi seçerek, görevlendirdiler.
Seçilen bu 41 kişi şunlardır;
1) Karesi Meb’usu Vehbi Bey,
2) Siverek Meb’usu Vehbi Bey,
3)Müftü Nennicizâde Abdullah Efendi,
4) Belediye Reisi Hâfız Mehmed Emin Bey,
5) Abdulgafur Efendi,
6) Zarblı Hulusi Bey,
7) Tireli Sabri Bey,
8) Dâvâvekili Sadettin Bey,
9) Kocabıyık Mehmet Bey,
10) Abdüsselâmzâde Cemil Efendi,
11) Arap Sadeddin Bey,
12) Beypazarlı Hâfız Mehmed Efendi,
13) İbrahim Bakır Efendi,
14) Kuyumcuzade Ali Efendi,
15) Abdülaziz Mecdi Efendi oğlu Ahmed Nur Bey,
16) Davavekili Said Bey,
17) Ocakîzâde Talat Bey,
18) Eski Nüfus Müdürü Hakkı Bey),
19) Marmara Nahiyesi Müdürü İsmail Hakkı Efendi,
20) Giritlizâde Muhiddin Bey,
21) Ahmet Vehbi Bey,
22) Gönenli Osman Bey,
23) Kunduracı Nuri Usta,
24)Dâvâvekili Süleyman Sadi Bey,
25) Laz Hacı Mustafa Efendi,
26) Hoca Âsim Efendi,
27) Budakzâde Hâfız İsmail Efendi (Melekzâde Hacı Hâfız Mehmet Efendi,
28) Hâfız Eminiddin Efendi,
29)Hafız Haydar Efendi,
30) Muzaffer Efendi,
31) Emekli Binbaşı Ahmet Bey,
32) Alaybeyi Rıza Bey,
33) Kadızade Mustafa Efendi (Hoca SüleymanVehbi Efendi),
34) Yörük İbrahim Efendi,
35) Keşkekzâde Hacı Eşref Efendi,
36) Yırcalızâde Şükrü Efendi,
37) Basribeyzâde Şevki Bey,
38) Somali Hacı Hâfız Kâzım Şükrü Efendi,
39) Silahçı Şevki Bey,
40)Arnavut Rasim Bey,
41) Hacı Kâmil Efendi.
Seçilen bu 41 kişinin görevi; Harb etmek karannı eyleme geçirmek için gerekli planlan yapmaktı. Nitekim bu kurul, görevlendirildiklerinin hemen ertesi günü, (19 Mayıs 1919) kendi aralannda toplanarak Hey’et-i Merkeziye adı verilen kurulu oluşturdular.
Aynca aralannda işbölümü yaptılar. Ortaya çıkan Hey’et-i Merkeziye, aldıklan tüm kararlan kaleme almıştır. Bu karar defterinde, Hey’et-i Merkeziye’nin 25 Haziran 1919 gününden 27 Haziran 1920 tarihine kadar yaptığı toplantılarda, yani bir senelik süreç zarfında alınan 101 karar yer almaktadır. Esasında şunu da belirtmek de fayda var; Beş kararın numarası mükerrer verilmiştir. Bu şartlar altında, karar sayısı 106 olmaktadır. (devam edecek)
