Bu hafta sizlerle Meclisi Mebusan üzerine sohbet edeceğiz. Çünkü bu meclisin son toplanmasının yıl dönümü içindeyiz. Bu meclisin kapatılmasından sonra TBMM açılmış ve tek yetkili hale gelmiştir.
1789 yılındaki Fransız ihtilali sonucu Avrupa’da ulusalcılık yayılmış ve ulusal devletler kurulmaya başlanmıştır. Bu gelişmelerden en fazla olumsuz etkilenenler ise imparatorluklar olmuştur. Yeni kurulan devletler ise yönetimlerini demokrasi olarak belirlemişlerdir.
Osmanlı İmparatorluğu da bu gelişmelerden etkilenmiştir. İmparatorlukta yaşayan azınlıklar bağımsızlık hareketlerine geçmişlerdir. Bu durumu önlemenin tek çaresinin meşruti bir yönetime geçmek olduğu fikri öne çıkmıştır. Bu fikri savunanlar Yeni Osmanlılar adı verilen Osmanlı aydınlarıdır. Bu aydınlar imparatorluktaki tüm halkların seçimle yönetime katıldığı zaman ayrılıkçı hareketlerin sona ereceğini benimsemişlerdir.
1876 yılında meşrutiyeti ilan edeceği sözünü veren 2.Abdülhamit’i tahta çıkarmışlardır. 2.Abdülhamit’in tahta çıkması sonrası 1. Meşrutiyet ilan edilmiştir.1876 yılında ilk defa seçimler yapılmış ve meclis toplanmıştır. Bu meclise Meclisi Mebusan adı verilir.1877 yılı içinde toplanan meclis çalışmalarına başlamıştır. Fakat aynı yıl içinde Osmanlı-Rus savaşı çıkınca 2.Abdülhamit olağanüstü durum diye meclisi kapatmış ve Teşkilatı Esasiyeyi rafa kaldırmıştır. Bu meclisin ömrü uzun olmamıştır.
1.Meşrutiyetin sona ermesinden sonra Osmanlı aydınları bu sefer Jön Türkler adıyla mücadeleye başlamışlardır. Daha sonra ordu içinde kurulun İttihat ve Terakki Cemiyeti de bu Jön Türklerle işbirliği yapmış meşrutiyetin ilanı için mücadeleye başlamışlardır.1908 yılında 2.Abdülhamit meşrutiyeti ilan etmek zorunda kalmıştır. Yine seçimler yapılmış ve aynı yıl içinde Meclisi Mebusan açılarak toplanmıştır.1912 yılında seçimler yenilenmiş ve Meclis çalışmalarına devam etmiştir. Fakat aynı yıl içinde Balkan savaşlarının çıkması üzerine padişah meclisi dağıtmış ve görevine son vermiştir. Bunun üzerine 1913 yılında Babıali baskını yapılmış ve ittihat ve Terakki Fırkası yönetimi ele almıştır.1914 yılında seçimler tekrar yenilenmiş ve Meclis toplanarak görevine başlamıştır.
Bu meclis 1.Dünya Savaşı sırasında görev yapmıştır.30. Ekim.1918 tarihinde Mondros Ateşkes Anlaşması ile savaş sona ermiştir. 21.Aralık.1918 tarihinde görev süresi dolduğundan dolayı meclis dağılmış ama olağanüstü durum var diye seçimler yenilenmemiştir. Ülke tekrar monarşik bir sistemle yönetilmeye başlanmıştır.
1919 yılı içinde seçimlerin yenilenmesi için çalışmalar yapılmıştır. Meclisin açılması yapılan icraatları millete mal edecektir. Meclisin kapalı olduğu süre içinde Yunan ordusu İzmir’i işgal etmiştir. Mustafa Kemal Samsun’a çıkmasından sonra katıldığı kongrelerde seçimlerin yapılıp meclisin açılmasını savunmuştur. Anadolu’nun baskıları yüzünden 1919 yılı Aralık ayında seçimler yenilenmiş ve yeni meclis 12.Ocak.1920 tarihinde İstanbul’da toplanmıştır. Bu mecliste çok güçlü bir yurtsever grup vardır ve Mustafa Kemal’in emrindedir.
Meclisi Mebusan 28.Ocak günü Misakı Milli’yi kabul etmiştir. Bunun üzerine İngiltere meclise bu kararını kaldırması için baskı yapar. Padişah bu kararın kaldırılmasını ister. Meclis buna itiraz edince 16.Mart.1920 tarihinde İngiltere resmen İstanbul’u işgal ederek meclisi dağıtır ve yakaladığı mebusları Malta adasına sürer. Meclisin dağıtılması ile Osmanlı tekrar monarşik yapıya döner.
Meclisin kapatılması üzerine seçimler yenilenir ve yeni seçilen mebuslar ile kaçıp kurtulan mebusların toplanması sonucu 23.Nisan.1920 tarihinde meclis BMM adı ile Ankara’da toplanır. Bu meclisin üzerinde bir padişah yoktur. İstanbul hükümeti 10.Ağustos.1920 tarihinde Sevr antlaşmasını imzalayarak meclissizliğin ne kadar kötü olduğunu gösterir. Bu antlaşmayı Ankara hükümeti ve BMM kabul etmez. BMM daha sonra TBMM adını alır. Bu meclis Kurtuluş savaşını kazanır ve Cumhuriyeti ilan eder. Günümüze kadar kesintiye uğramadan görevini yapar ve hala yapmaktadır.
Saygılar.
