Geçen hafta ülkemizin tapusu sayılan Lozan Barış antlaşmasının 101.yıldönümü idi. Bundan dolayı bu haftaki sohbet konumuz Lozan antlaşması üzerine olacaktır.
Birinci Dünya Savaşı’nın gerçek nedeni Osmanlı İmparatorluğunun topraklarını paylaşma idi. Bundan dolayı Batılı ülkeler kendi aralarında sürekli çekişmekte idiler. Savaş sırasında 1916 yılında Sykes –Picot antlaşması yapılmıştı. Bu antlaşmaya göre Osmanlı toprakları batılı ülkeler tarafından paylaşılmıştı.1.Dünya Savaşı 1918 yılında Mondros Ateşkes antlaşması ile sona erdi. Fakat itilaf devletleri bu antlaşmanın sözde 7. maddesine göre Osmanlı topraklarını işgal etmeye başladılar. Bunun üzerine kurtuluş çareleri düşünülmeye başlandı.
15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan ordusu İzmir’e çıkarak işgal etti. Mustafa Kemal ise 16 Mayıs 1919 günü Samsun’a yola çıktı. Böylece Kurtuluş Savaşı başlamış oldu. İtilaf devletleri Osmanlı ile yapılacak barış antlaşmasını en sona bıraktılar. Yenilen devletlerle birer birer antlaşma yaptılar.
Bu arada Anadolu’da kongreler toplanmaya ve çareler aranmaya başlanmıştı.1920 yılı içinde İtilaf devletleri Osmanlı hükümeti ile barış görüşmeleri ve antlaşması üzerinde araştırmalara başladılar. Bu yıl ayrıca Ankara’da TBMM açıldı. TBMM ordusunu kurarak savaşa hazırlandı..1920 yılı Haziran ayında Ankara hükümetini yapılacak barış antlaşmasına hazırlamak için Yunan ordusu ileri harekata geçirildi.
Yunan ordusu 8 Temmuz 1920 günü Bursa’yı işgal etti. 10 Ağustos 1920 tarihinde ise Osmanlı hükümeti ile Paris’in Sevr mahallesinde Sevr barış antlaşması imzalandı. Bu antlaşma çok ağır şartlar içermekte idi. Bu antlaşmaya göre Türklere sadece iç Anadolu’nun kuzeyi ile orta Karadeniz’in güneyi bırakılmakta idi. İleride buraları da alınacak ve Türkler Asya’ya geri sürüleceklerdi. Bu antlaşmayı İstanbul hükümeti ve padişah kabul etti. Ankara bu antlaşmaya itiraz etti. Bunun üzerine Yunan ordusu ileri harekata yeniden geçti ve 1921 yılı başında İnönü mevzilerinde Ankara hükümeti ordusu ile karşılaştı ve ilk yenilgisini aldı.1921 yılı savaşlar yılı oldu.2.İnönü ve Sakarya zaferlerimiz ile Yunan ordusu Afyon hattına çekilip konuşlandı.1922 yılı içinde Büyük Taarruz ile Yunan ordusu İzmir’de denize dökülünce 11 Ekim 1922 günü Mudanya ateşkes antlaşması imzalandı ve Doğu Trakya boşaltıldı.
28 Ekim1922 günü Ankara hükümeti Lozan’da barış görüşmeleri için davet edildi. Bu arada İstanbul hükümeti de davet edilmişti. Bunun üzerine 1 Kasım günü saltanat kaldırılarak İstanbul hükümeti sona erdirildi.20 Kasım günü Lozan’da görüşmeler başladı. Lozan heyetimizin başkanı Mudanya görüşmelerini yapıp imzalayan Sayın İsmet Paşa idi. Osmanlı borçları, Türk-Yunan sınırı, boğazlar, Musul sorunu, azınlıklar ve kapitülasyonlar üzerine uzun görüşmeler yapıldı.
Kapitülasyonların kaldırılması, İstanbul’un boşaltılması ve Musul konularında anlaşma sağlanamadı. Bunun üzerine görüşmeler 4 Şubat günü sona erdi. Savaş tehlikesi belirdi.11 Şubat günü Mustafa Kemal sınır birliklerini denetlemek için Edremit’e geldi. Görüşmeler 23 Nisan 1923 günü tekrar başladı. 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalandı.23 Ağustos 1923 tarihinde antlaşma TBMM tarafından onaylandı.25 Ağustos’ta Yunanistan,12 Mart 1924 İtalya,15 Mayıs 1924 Japonya,16 Temmuz1924 İngiltere tarafından onaylandı. İmza atan diğer devletle de zaman içinde onayladılar. Antlaşma 6 Ağustos 1924 tarihinde yürürlüğe girdi. Antlaşma İngitere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika, SSCB, Yugoslavya, temsilcileri tarafından imzalanmıştır. Günümüzde de yürürlüktedir.
1.Dünya Savaşı sonunda imzalanın diğer antlaşmalar yürürlükten kalkmıştır. Şu anda en uzun süre yürürlükte kalan antlaşmadır. Ülkemizin tapusudur. Saygılarımla.
27 Temmuz 2024
