İsmet Paşa 1919’da Kazım Karabekir’e şunları yazıyor.
“Kardeşim Kazımcığım,
….
Anadolu’da halkın Amerikalıları herkese tercih ettikleri zeminde, Amerikan milletine müracaat edilse, pek ziyade faydası olacaktır, deniyor ki ben de tamamıyla bu kanaatteyim. Bütün memleketi parçalamadan Amerika’nın murakabesine tevdi etmek yaşayabilmek için yegane ehven çare gibidir….”
*17 Kasım 1924 Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruluyor. Kurucuları arasında Kazım Karabekir, Rafet Bele, Ali Fuat Cebesoy ve Rauf Orbay var…
Parti programından bir bölüm;
“Parti, limanlara giriş çıkışta alınan gereksiz gümrük vergilerinin derhal kaldırılmasını savunur. İç ve dış transit ticaretin gelişmesini önleyen bütün kısıtlama ve engeller kaldırılacaktır. Ulusal sanayinin korunması için konan kısıtlamalar kaldırılacak, ithalattan alınan gümrük vergileri azaltılacaktır. Ekonomiyi yeniden kurma zorunluluğu dolayısıyla ‘yabancı sermaye’nin güveni kazanılmaya çalışılacaktır. Her türlü tekelin, bu arada devlet tekellerinin çoğalması önlenecektir. Merkezi yönetim yerine yerel yönetimler geliştirilecek, devlet küçültülecektir. Halkın dini inançlarına saygı gösterilecektir.”
*1924 Rauf Orbay TBMM’de şöyle konuşur;
“Devrimler bitmiştir. Bu, devrim sözünü sevmeyen sermayeyi ürkütmektedir.”
*Yüce önderin ölümü ile Cumhurbaşkanı seçilen Sayın İsmet İnönü ; formalite gereği istifası sunulan hükumette Atatürk döneminin değişmeyen iki bakanını değiştirmesi ile artık yeni dönemin başladığının işaretini veriyordu.
*1939 Nisan ayı; Milli Şef, ABD ile ilk ikili antlaşmayı imzalıyor.
*Türkiye Cumhuriyeti Devleti;
-24 Ekim 1945’te kurulan BM’ye katılır.
-14 Şubat 1947’de Dünya Bankası’na girer.
-11 Mart 1947’de IMF’yi kabul eder.
-4 Temmuz 1948’de Marshall yardımını kabul eder.
*23 Şubat 1945’te, ABD ile bir anlaşma daha imzalanır:
“T.C. Hükümeti, kendisinden beklenen hizmetleri, kolaylıkları ABD’ye temin edecektir.” Yine bu anlaşmanın 5. maddesi de şöyle düzenlenmiştir:
“Türkiye, parasını ödemiş olsa bile, ABD Başkanı gerekli gördüğünde, aldığı malzemeyi geri vermeyi kabul etmiştir.”
*27 Aralık 1949’da ABD-Türk Eğitim Yarkurulu(komisyon) oluşturuluyor;
*Yarkurulun başkanı Amerikan büyükelçisi; 4 Türk, 4 Amerikalı üyesi var, oylar eşit çıkarsa, kararı yarkurul başkanı verecek…
*Peki yarkurulunun aldığı ilk kararı biliyor musunuz?
*Köy Enstitüleri ile Halk Evleri’nin kapatılması!!
*4 Mayıs 1950’de NATO’ya giriş başvuruşunu da Milli Şef yapmış…
Kurtuluş savaşındaki başarıları, Lozan’daki başarışı, ülkesini İkinci Dünya Savaşı’na sokmaması, demokrasi sürecini iyi yönetmesi ve mütevazi yaşam biçimi ile Sayın İsmet İnönü halen saygı duyduğum önemli bir kişiliktir. Bu nedenle amacım, Cumhuriyetimizin iki numaralı adamını eleştirmekten ziyade, bir ve iki numara arasındaki duruş farkını yansıtmaktır…
1946 seçimlerinden sonra CHP içinde sağ kanat yani bir anlamda Hürriyet ve İtilaf Partisi mensupları parti içinde ağırlık kazandılar. Önemli bakanlıkları ele geçirdiler. İnönü’nün tasfiye işlemini başlatmaması gidenlerin(dörtlü takrir ile) arkasından çözülme olmasın diye sessiz ve taviz verir konumda olması ve yüzünü ABD ye dönmesi sonun başlangıcına giden yolun önünü açmış oldu. Durumu daha net görebilmek için o yılları 1946-14 Mayıs 1950 arasında ki dönemi bir yazı serisi olarak ileri ki günlerde yazarım diye düşünüyorum…
Sevgi ve saygılarımla…
Vecdi Yılmaz
