Sınavlar ve kaygı ayrılmayan ikili. Sınava gireceği için stres olmayan bireyler binde bir tane ya da on binde bir tanedir.
Kaygı Nedir?
Tehlike veya tehdit olarak algılanan durumlarda ortaya çıkan; duygusal, davranışsal ve fiziksel değişiklikler ve tepkilerin yer aldığı, otomatik, sağlıklı ve doğal bir yanıt mekanizmasıdır. Bir anlamda kaygı organizmamızın savaşma-kaçma tepkisidir. *
Sınav kaygısını ifade eden birçok tanım bulunmaktadır. Tanımlardan ziyade çocuğumuzdaki kaygının kökenini bulmamız çok önemli.
Sadece kaygı yapma, çalış demek bile sınav kaygısını artıracak bir ifade olabilir.
Öncelikle sınav kaygısına neden olan birçok faktör olabilir.
Bu faktörler bireyin duygusal ve nörolojik yapısından kaynaklanabileceği gibi bireyin sosyo-kültürel çevresinden de kaynaklanabilir.
Bireyden kaynaklanan nedenlere bakacak olursak;
* Özgüveninin yetersiz olması,
* Stres, baskı altında hissetme,
* Çalışma alışkanlığının olmaması,
* Yapamama hissi,
* Temelden gelen bilgisinin süreci tamamlamak için yetersiz olduğunu düşünmesi,
* Çalışmayı, çalışmaya başlamayı sürekli ertelemek
* Nasıl çalışacağını ve nereden başlayacağını bilmemek,
* Bireyin bir okuma alışkanlığının olmaması,
* Okuduğu bilgiyi anlamlandıramaması
* Sürekli sonucu düşünmek hatta sonucun olumsuz olduğunu düşünmek
Çevreden kaynaklanan nedenlere bakacak olursak;
* Beklentilerin (aile, öğretmenler, arkadaşları, akrabalar vb) düşündüğü potansiyelinden yüksek olması,
* Arkadaş grubunun beklentileri, davranışları, sınava bakış açısı,
* Ailenin çalışma konusunda baskı uygulaması, (anlaşılmadığı hissini de artırır.)
* Kıyaslama, bilerek ya da bilmeyerek kıyaslama yapmak,
* Süreçte aile geçirdiği zamanın sadece dersler veya sınav ile ilgili konuşmak, diğer konuların göz ardı edilmesi.
Gibi birçok neden sayılabilir.
Bu nedenlerin birkaçı bile bireyde kaygının artmasına, artan kaygı düzeyi de istenilen davranışın gösterilmesinden kaçmaya neden olacaktır. Tam bu noktada kaygının düzeyi çok önem arz etmektedir. Kaygının belli düzeyi iyidir. Sınava hazırlanan bireyi motive eder ve başarısına pozitif katkı sağlar.
Ne zaman kaygı sakıncalı olmaya başlar derseniz?
Sınava hazırlanma davranışını engellemeye başladığında, yetersizlik hissini taşıdığında, sonucun olumsuz olacağı düşüncesi belirdiğinde ve sürekli kaçma davranışı gibi etkiler göstermeye başladığında artık baş edilmesi gereken bir sorundur.
Bu durum ile baş edebilmek için önceliğimiz sınava girecek bireyi tam olarak tanımak olmalıdır.
Sınav kaygısının temel nedenini ya da nedenlerini belirlemek gereklidir. Nedenleri tam olarak ortaya konulduktan sonra çözüm yolu birlikte aranmalıdır. Çevremizden duyduğumuz, uzmanlardan dinlediğimiz, kitaplardan okuduğumuz her öneri bizim sınav kaygısı taşıyanımız için uygun olmayabilir.
Bu süreçte sınava hazırlanan birey ile güçlü iletişim kurulmalı, iletişimi engelleyecek davranışlardan kaçınılması yararlı olacaktır. Kaygıyı yönetmeyi ancak iletişim kurarak öğrenebilir ve yol alınabilir.
Sınav kaygısı taşıyan bireye destek olmak için kişiliğini eleştirmek, başkaları ile kıyaslamak yerine davranışlarına odaklanmak ve bu davranışların etkilerine değinmek yararlı olacaktır.
Örneğin başarısız olacağını düşünen bir birey için düşünelim. “Yapamam ben”, “yine olmayacak”, “biliyorum yine boşuna çalışıyorum”, “yapamıyorum işte” gibi ifadeleri sıkça ifade eden bir birey için;
Öncelikle bu başarısızlık hissinin nereden ve nasıl kaynaklandığını ortaya koymak gerekir. Sonrasında ise hayatında başardıklarını sıralaması istenir. İlk etapta hep başarısız olduğunu düşünebilir. Fakat burada bireyin mutlaka başardığı bir şeyler olacağı hatırlatılarak sabırla bulmasını beklemeliyiz.
Bulmamakta ısrarcı ise yardımcı olmalıyız. Mesela yürümeyi öğrenmek, okumayı öğrenmek, bisiklet kullanmayı öğrenmek, matematik temel işlemleri öğrenmek düşündüğünde her biri bir başarı olduğu bunları öğrenme süreci hatırlatılarak başarabileceği hissi sürekli aşılanmalıdır.
Süreçte yapabileceklerimizden biri de disiplin oluşturmaktır. Belli bir çalışma disiplininin olması kaygı düzeyini azaltacaktır.
Yaşamı ve sınav süreci için kuralları netleştirmekte beynin soyut olan kaygı ile somut olarak başa çıkmasına yardımcı olacaktır.
Sınav maratonunun başladığı bugünlerde kaygısız sınavlar…
Müzik önerisi: https://youtu.be/91sFlP6aa5Q?list=RDGMEM8h-ASY4B42jYeBhBnqb3-wVM2DLnhdnSUVs
Kaynak: http://sks.ankara.edu.tr/
