Kazdağları bölgesi; termik santraller, metalik madencilik (altın, bakır, uranyum vb.), taş ve kum ocakları, rüzgar enerji santralleri (RES), jeotermal enerji santralleri (JES), artan yapılaşma, eko-turizm, tarım alanlarının, sulak alanların, tarihi ve doğal yapıların tahribi, yeni kıyı imar planları ve yoğunluğu arttırılmış imar planları ile ekolojik bir saldırı altındadır.
Çanakkale ve Balıkesir illerinin bir kısmına yayılan Kazdağları bölgesinde faaliyet gösteren dernekler, çevre ihlallerinin önlenmesi için açtıkları davaların avukatlık ücreti, bilirkişi ve keşif ücretleri ile harçları kapsayan yargılama giderleri karşısında zorlanmaktadırlar.
Kendi bütçelerini fazlasıyla aşan miktardaki yargılama giderleri birçok derneğin haklı davalarından vazgeçmelerine ya da zaman, enerji ve kaynaklarını kendilerini geliştirmek yerine yargılama giderlerine aktarmak zorunda kalmalarına, ödenemeyen yargılama giderleri nedeniyle icra yoluyla haciz tehdidiyle karşılaşmalarına yol açmaktadır. Tüm bunlar, bir insan hakkı olan adalete ve çevre hakkına erişimi zorlaştırmakta ya da engellemektedir.
Gülpınar Sürdürülebilir Çevre Derneği; daha iyi bir çevrede ve dünyada yaşamak için mücadele eden, çoğunlukla aidat ve bağışlardan oluşan çok kısıtlı bütçeleriyle çok önemli çevre davalarını açan ve idarenin verdiği izinleri yargıya taşıyarak denetleme görevi üstlenen ve toplumsal fayda yaratan derneklerin sesini geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla bir rapor hazırladı.
Bu raporda yer alan bilgiye göre, Çanakkale’de 865, Balıkesir’de ise 1541 adet dernek faal görünmektedir. Bunlardan “Çevre, Doğal Hayat, Hayvanları Koruma Dernekleri” başlığı altında Çanakkale’de 29, Balıkesir’de ise 31 dernek faaliyet yürütmektedir. Bütün bu derneklere, 2015 yılından bugüne kadar çevre hakkı ihlali konusunda dava açıp açmadıklarını sorulduğunda çok büyük bir kısmının dava açmamış olduğu görülmektedir.
Kazdağları’nın %79’unun ihale, arama ve işletme ruhsatına açılması, çok yoğun çevre ihlallerinin yaşanmasına yol açmaktadır. Özellikle 2010 yılından sonra bu bölgedeki çevre sorunları iyice artmıştır. Gülpınar Sürdürülebilir Çevre Derneği’nin incelemiş olduğu davaları açan dernekler 2012 yılından sonra kurulmuştur. Dernek yetkilileriyle yapılan görüşmelerde dava açabilmek için tüzel kişiliğe ihtiyaç duyduklarını ve bu nedenle dernek kurmak zorunda kaldıklarını ifade etmişlerdir.
Çanakkale ve Balıkesir’deki çeşitli örgütlerden oluşan Kazdağları Ekoloji Platformu (KEP) 9 Şubat 2021 tarihinde yaptığı “Kazdağları Ekoloji Platformu Kuruluş Deklarasyonu Basın Toplantısı” ile kurulduğunu duyurmuştur. Bu bileşende yer alan 26 çevre örgütünden tüzel kişiliğe haiz yani dava açma ehliyeti bulunan sadece dört dernek var.
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği Başkanı Süheyla Doğan, bu konu hakkında şu yönde görüş belirtmiştir: ‘’Kaybettiğimiz davalar bizi olumsuz etkiliyor. Çünkü ciddi bir mali yük getiriyor bize. Bir tane rüzgâr enerjisi santrali (RES) davasını kaybettik, onda bilirkişi ücretleri artı dava ücretleri, karşı tarafın avukatlık ücretleri hepsi beraber sanıyorum 30.000 TL’yi geçti. Bu nedenle bu kadar ciddi bir yük derneğimizin üzerine yüklendi. Bunu tabii toplayıp bir şekilde ödedik ama bundan sonra dava açma konularında bizi ciddi anlamda geriye çekti. Özellikle RES davalarında. Metalik madencilikte bugüne kadar kaybettiğimiz hiç dava olmadı, ÇED gerekli değildir kararlarını büyük oranda iptal ettirdik. Ekoturizm davalarında sorun olmadı hepsini kazandık, RES davalarında birinci davayı kaybettik, Danıştay’da kazandık, sonuçta kazandık. Onu da kaybetseydik yerel idarenin ve yerel mahkemenin kararını Danıştay bozmasaydı bir de oradan en az 30.000 TL de masraf binecekti. O nedenle bu dava masrafları bizim için gerçekten caydırıcı oluyor.’’
Ayvalık Tabiat Derneği Vekili Av. Filiz Sonsuz da kaybedilen davalardan nasıl etkilendiklerini şöyle açıklamıştır: ‘’ Hoş olmadı tabii, gerçekten ciddi paralar ödememiz gerekti, harçlar o kadar yüksek değil ama bilirkişi masrafları çok yüksekti. Çevre örgütleri ile dayanışma içinde ödedik bugüne kadar. Açıkçası davaların avukatı olarak kendimi kötü hissettim yani yapabileceğim başka bir şey vardı da yapmadım mı, yapamadım mı diye. Çünkü o yüke kimse girmek zorunda değil, o dayanışma ruhuyla arkadaşlarla birlikte hallettik ama kötü etkiliyor tabii.’’
Çanakkale’de faaliyet gösteren Gülpınar Sürdürülebilir Yaşam, İDA Dayanışma ve Çan Çevre Derneği başkanlarının görüşlerinin de yer aldığı raporda sadece kaybedilen değil kazanılmış davalar da yer alıyor. İşte Kazdağları’ndaki dernekler tarafından 2015 yılından sonra açılmış ve kazanılmış davalar… (Bu davalardan 12 tanesi, ‘’ÇED Gerekli Değildir” kararının iptali davasıdır. )
Balıkesir, Havran, Kocaseyit Mahallesinde yapılmak istenen Kalker Ocağı Kırma Eleme Tesisi Projesi Balıkesir, Havran, Büyükşapçı Mahallesinde yapılmak istenen Altın Ocağı Patlayıcı Madde İlavesi Projesi
Balıkesir, Edremit, Merkezde yapılmak istenen Derin Deniz Deşarj Projesi
Balıkesir, Gömeç, Kemalpaşa Mahallesinde yapılmak istenen Derin Deniz Deşarj Projesi
Balıkesir, Edremit, Güre Mevkiinde yapılmak istenen Derin Deniz Deşarj Projesi
Çanakkale, Ayvacık, Tuzla Mahallesinde yapılmak istenen Babadere Jeotermal Enerji Santrali-2 Projesi
Balıkesir, Ayvalık, Türközü Mevkiinde yapılmak istenen Jeotermal Kaynak Arama projesi
Balıkesir, Ayvalık, Gazikemalpaşa Mahallesinde yapılmak istenen Jeotermal Kaynak Arama Amaçlı Sondaj Çalışması Projesi
Çanakkale, Ayvacık, Tuzla-Gülpınar-Kocaköy Mevkiinde yapılmak istenen Transmark Jeotermal Enerji Santrali Projesi
Balıkesir, Ayvalık, Bağyüzü Mahallesinde yapılmak istenen Granit Ocağı Projesi
Çanakkale, Ayvacık, Büyükhusun Köyünde yapılmak istenen Jeotermal Kaynak Arama Amaçlı Sondaj Çalışması Projesi
Balıkesir, Havran, Tarlabaşı Mahallesinde yapılmak istenen Kalker Ocağı Kırma Eleme Tesisi Projesi
Dernekler tarafından açılmış iki “ÇED Olumlu” kararının iptali davası kazanılmıştır. Bu davalar şunlardır: Çanakkale, Yenice, Çırpılar Köyünde yapılmak istenen Çırpılar Termik Santrali Kül Depolama Sahası, Kömür İşletme ile Kırma Eleme Tesisi Projesi
Çanakkale, Merkez, Serçiler ve Terziler Köyü Mevkiinde yapılmak istenen Koza Altın Gümüş Madeni Projesi
Balıkesir, Edremit ve Havran İlçeleri ile Çanakkale, Yenice, Hacıhasanlar Mevkiinde yapılmak istenen Duygu Rüzgar Enerji Santrali Projesi “ÇED Olumlu” kararının iptali davası ilk derece mahkemesinde kaybedilmiş, yapılan itiraz sonrası Danıştay tarafından bozulmuştur. Bir diğer dava ise Balıkesir, Edremit, Akçay Sulak Alanı’nın doldurulmasına ve moloz dökülmesine son verilmesine yönelik Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na yapılan talebin reddinin iptali istemi davasıdır ve iptal edilmiştir.
İlgilenenler için raporun tamamı: https://gulpinardernek.org/wp-content/uploads/2023/04/gulpinar_ih_izleme_raporu.pdf
