Kimileri için memleket meselesi, kimileri için önemsiz bir detay. Zaman zaman tartışılır sonra unutulur ve “Kadın mı demeli? Yoksa bayan mı demeli?” konusu bir türlü açıklığa kavuşamaz.
Türk Dil Kurumunun tanımına göre “Kadın” kelimesinin anlamı, erişkin dişi insan yani gelişimini tamamlamış ve on sekiz yaşını doldurmuş her dişi birey anlamındadır.
“Kadın ve Erkek” kelimeleri cinsiyet belirtmek için, “Bay ve Bayan” kelimeleri ise cinsiyete göre kullanılan birer hitap şeklidir. Mesela Madam Eleni, Mister Brown gibi Bayan Emine ya da Bayan Şenkaya şeklinde ismin veya soy ismin önüne getirilerek kullanılır.
Konunun uzamanı değilim ancak “bayan” diye bir cinsin olmadığının farkında olan birisi olarak kısa bir teknik açıklamadan sonra özellikle hanımlara sormak istiyorum.
Kendiniz için, cinsiyet belirtmeyen ve sadece hitap şekli olan “Bayan” kelimesini neden kullanıyor ve diğer insanların da kullanmasına izin veriyorsunuz?
Bayan tanımlaması ile kadın kimliğinin önemsenmeyişine ses çıkarmazken, kadın haklarını nasıl savunabilirsiniz? “Bayan” denilmesini önemsemezken, “Kadına Şiddete Hayır” nasıl diyebilirsiniz? Hala kadın olduğunuzu kabul ettirememişken, kadına saygıyı nasıl bekleyebilirsiniz?
Denetim için gittiğim bir firmanın patronu, kadın işçilerden “bayan” diye bahsediyordu. Sahayı gezerken “İmalatta genelde bay çalışanlarınız var sanırım” dedim. O da “evet çoğu erkek” diye cevap verdi.
Sohbetimiz süresince birkaç kez daha vurgulayarak bay kelimesini kullandım ve sonunda patron, “Demet Hanım neden bay diyorsunuz o çok kaba bir tabir değil mi” diye sordu.
Ben de “Evet aslında çok haklısınız ancak bu firmada kadın çalışanlara bayan dendiğini duyunca erkekler için de bay denilmesinin uygun olacağını düşündüm” diye cevap verdim gülümseyerek.
Erkeklere bay denilmesini kaba bulan patron, kadınlar için de bayan denilmesinin kaba olduğunu anlamış olacak ki o günden sonra kadın çalışanları için bir daha bayan kelimesini kullanmadı.
Konuyu cinsiyetçiliğe taşımak istemiyorum çünkü önemli olan “önce insan” olmaktır. Ancak toplumumuzda hatta dünyanın birçok ülkesinde kadının hala önemsenmiyor olması, kadın kelimesinin cinsellik içerdiğinin düşünülmesi, kadın demenin ayıp olarak görülmesi ve tam olarak kadını ifade etmemesi gibi nedenlerle kadın yerine bayan kelimesinin kullanılmasını hoş karşılamıyoruz.
Aslında önemli olan; cinsiyet üyeliği olarak gördüğümüz ve içerisinde derya deniz anlamlar barındıran kadın olmanın, kadınlara ve erkeklere göre ne anlama geldiğinin açıklığa kavuşmasıdır.
Kadın ancak o zaman herhangi bir sıfata gerek kalmadan gerçek yerini ve kimliğini bulacaktır.
