Eylül ayı Ege Bölgesinde kurtuluş ayıdır. Her gün bir kentin kurtuluşu kutlanır. Bundan dolayı kutsal aydır. Bu haftaki sohbet konumuzda güzel İzmir ile Edremit’imizin kurtuluşu olacaktır.
Önce tarihsel sürece bakalım.
13 Eylül 1921 tarihinde Sakarya zaferimizden sonra Yunan ordusu Afyon Eskişehir hattına çekilmişti. Buraya büyük tahkimat yaptı. İngiliz gazetecileri bu tahkimatları dolaşınca ‘Yunan ordusu artık Ankara’ya Sevr Antlaşmasını kabul ettiremez ama Türk ordusu da Yunan ordusunu söküp atamaz’ demişlerdi.
Ankara’da düşman ordusunu yurttan atmak için hızlı bir hazırlık dönemi başlamıştı. Sovyetlerle, İtalyanlarla, Fransızlarla yapılan antlaşmalar tüm gücün Yunan ordusuna çevrilmesine fırsat verdi. Ordu sayımız ve silah sayımız Yunan ordusu ile eşit vaziyete getirildi. Artık bir baskın ile düşmanın yok edilmesi gerekiyordu. Ayrıca mecliste muhalif grup düşmana saldıramayacağımız hakkında söyleniyordu. Bu haberlerde gizlilik için fırsat verdi . Ayrıca gelen konuklar kuzeyde Kocaeli Grubunda karşılandı. Böylece Türklerin kuzeyden saldıracağı izlenimi verildi. Daha sonra 1.Ordu 15 Ağustos günü güneye kaydırılmaya başlandı. Düşmanın karşısında 2. Ordu bulunmaktaydı. Taarruz 26 Ağustos 1922 tarihinde başladı. 27 Ağustos’ta Afyon kurtarıldı. Kurtarılan ilk kentimiz Afyon’dur. Son kentimizde 25 Eylül’de Lapseki olacaktır. Düşman ordusu ikiye ayrıldı. 30 Ağustos günü Dumlupınar meydan muharebesi ile düşman ordusu ezildi.
Bu arada Yunanlılar Türklerin taarruza geçemeyeceği kanaati ile 30 Temmuz 1922 tarihinde İzmir ve Aydın illerinde bir İonya devleti ilan ettiler. Bu devletin resmi dili Grekçe idi. Kentlerde tabelaların Grekçe olması emredildi. Edremit’te sözde devletin sınırları içinde idi ve Edremit’te de tabelaların değiştirilmesi emredilmişti.
Bu arada 1921 yılında İbrahim Ethem Bey Demirci’ye kaymakam olarak atanmıştı. İbrahim Ethem Bey kurduğu Akıncı müfrezeleri ile Balıkesir Simav, Bandırma ve Edremit çevresinde düşman ordusunu sürekli taciz ediyor ve zarar veriyordu. İbrahim Ethem Bey yaptıklarını rapor halinde Batı Cephesi Komutanlığına yolluyordu. ‘Demirci Akıncıları’ denilen bu müfrezeler tarihimizde ilk düzenli efeler grubudur.
1 Eylül günü Mustafa Kemal “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir” diye emir verdi. Artık Yunan ordusu kaçmaya bizim ordumuzda kovalamaya başlamıştı. Afyon’dan sonra 1 Eylül’de Uşak, 8 Eylül’de Manisa, ve 9 Eylül’de ordumuzun İzmir’e girmesi ile İzmir kurtarılmıştır.
Düşman bozguna uğradıktan sonra kuzey kesimde de hareketlenmeler arttı. İbrahim Ethem Bey’in müfrezeleri kaçma hazırlığında olan Yunan ordusunu sıkı takibe alıp köyleri yakıp yıkmalarının önüne geçmeye çalıştılar.
6.Eylül’de Balıkesir Demirci akıncıları tarafından kurtarıldı. Balıkesir’in ilçelerinin tamamı Demirci akıncı müfrezeleri tarafından kurtarılmıştır. Balıkesir’den Ergama, İvrindi, Havran üzerinden Akçay’a gitmeye çalışan Yunan kolordusu müfrezeler tarafından sürekli sıkıştırılıp bir an önce kaçmaları sağlanıyordu.
Havran’a gelen Yunan kolordusu Burhaniye hattına yönelince Burhaniye’de Borazancı Çavuş borazanını Koca Cami minaresinde çalınca Yunanlılar ‘burada Türk askeri var’ diyerek kente uğramadan geçtiler. Edremit’teki Yunan askerleri de kentten Akçay’a doğru yola çıktılar. Yunan ordusu bir an önce Akçay’a ulaşmak için Edremit’e uğramadan Akçay’a gitti.
Demirci akıncılarından Sarı İbrahim müfrezesi 9 Eylül günü sabahleyin Soğuktulumba mevkiinden atları ile kente girdiler. Böylece güzel kentimiz de 3 yıllık esaretten kurtulmuş oldu. 22 Eylül günü düzenli ordu birlikleri geldi ve kentin yönetimini üstlendi. 9.Eylül’den 22 Eylüle kadar 11 gün kentin asayişi ve güvenliği Demirci akıncıları tarafından sağlanmıştır.
Balıkesir’e ise 1. Ordu birlikleri Akhisar üzerinden geldiler. Ordu komutanı Yakup Şevki Paşa idi.15 Eylül’de Balıkesir’e gelen Yakup Şevki Paşa yönetimi devraldı. Yakup Şevki Paşa’ya Rumlar suikast yapmaya çalışınca paşa Rumları toplatıp Bandırmaya yolladı. Balıkesir’deki birlikler Edremit’e 22 Eylül’de gelebilmişlerdir.
Bu kutlama törenlerinde gelen efeler bu Akıncı müfrezelerini simgeler. Hepsinin ruhları şad olsun. Hepsine minnettarız. Saygılarımla.
9 Eylül 2023
