Okuma ve anlamanın bu yazımızda dikkat ve konsantrasyonumuzu nasıl etkilediğine bakalım.
Daha önceki yazılarımızda okuma ve dikkat üzerinde yapılan araştırmalara yer vermiştik.
Hızlı okumanın temel çalışması göz ve beyin arasındaki koordinasyonu artırmak, bundan dolayı ilk çalışmanın temel amacı odaklanmayı sağlamaktır.
Kısa süreli çalışmalar ile bireyin odaklanma süresi artırılmaya çalışılır.
Öğrenci ile yapılan kısa süreli göz beyin egzersizleri bir yenisi öğrenile kadar tekrar edilmesi istenir.
Burada süreç kısa aralıklarla beyinde odaklanmayı artırmaktır.
Amacımız sadece egzersiz yapmak değil bireyde yaptıklarının kendisinde oluşturduğu değişim ile ilgili farkındalık oluşturmaktır.
Göz beyin koordinasyonu belli bir seviyeye ulaştıktan sonra okuduğunu anlama egzersizlerine yöneliriz.
Okuduğunu anlama egzersizlerinin ilk aşaması zihinde resimler yani görsel imajlar oluşturmaktır. Beyin her zaman imajlarla öğrenir.
Okuduğumuz, dinlediğimiz ya da izlediğimiz her şey zihnimizde görselleşir.
Bizler aslında bunu farkında olarak yapmayız. Zihnimizin öğrenme şekli budur. Odaklandığı bilgiyi rahatça görsel bir hikâye şölenine çevirebilir. Odaklanamıyor ise görsel yoktur. Görüntüler kopuk kopuktur. Bu durum anlamayı zorlaştırır. Herhangi bir durumda anlam yok ise dikkat dağılır.
Şöyle ki bu alanda yaptığımız çalışmaların çoğunda dikkat problemi ve odaklanama sorunu yaşayan öğrencilerin ya da bireylerin çoğunluğunun;
Akıcı okuyamadıklarını,
Akıcı okuyamadıkları için zihinlerinde resimlerin akıcı bir şekilde oluşmadığını,
Dikkatsizim algısının yerleştiğini (ciddi bir ön yargı),
Odaklanamıyorum ifadesini kabul ettiğini görüyoruz.
Bazı durumlarda ise sorumluluklardan kaçmak için dikkatsizlik ya da odaklanamamak iyi bahanelerdir.
Yaptığımız okuma anlama çalışmalarının hemen hemen her aşamasında zihinsel faaliyetler yer almakta.
Yaptığımız her zihinsel faaliyet beynimizin odaklanma sürecini artıracaktır.
Okuma çalışmaları arasında odaklanmayı güçlendirecek başka bir faaliyet ise okuma hedefleri belirlemektir.
Örneğin hafta sonu çalıştığımız bir öğrenci ile, anlama aşamasındayız. Bu aşamada genel olarak belli bir hızda metin okuması yaparız. Bu hız öğrencinin normal hızının altında değildir. Aynı zamanda yapamayacağı kadar üst sınırda da değildir. Çünkü eğitimin temel amacı öğrencinin yapamaması değil yapabildiğini görmesidir.
Öğrenciye okuduğun metin ile ilgili sorular yönelteceğini önceden belirttik.
Okuduğunu anlama sorularımız genel olarak zihindeki resmi öğrenmeye yöneliktir. Soruların cevapları alındıktan sonra yönerge değiştiririz. Öğrencimize soruların metnin farklı alanlarından geleceğini söyledik.
Hangi alandan soru gelecekse öğrencinin orada daha dikkatli okuduğunu net olarak gördük.
Aslında bu anlık bir durum olduğunu düşünebilirsiniz. Bizim için asıl olan öğrencinin bu beceriyi gösterebilmesidir. Bu beceriyi gösterdikten sonra artık tekrar etmesini isteyebiliriz. Tekrar etmek için devam ettikçe zihninde bir yol oluşacaktır. Bu bir öğrenme durumu olduğu gibi aynı zamanda bir hedef belirleme yöntemidir.
Öğrenciye verdiğimiz her yönerge onun kendi içinde hedef oluşturmasını kolaylaştıracaktır.
Hedef oluşturma burada öğrenciye anlatılmalıdır. Genel olarak kurslarda amaç daha fazla etkinlik yapmaktır. Oysa amaç daha fazla etkinlikten ziyade bu etkinlikleri neden yaptığını hangi amaca yönelik olduğunun farkına varılmasıdır.
Unutmamak gerekir göz bakar, beyin görür. Beynin görmesindeki en önemli etken ise farkındalık sağlanmasıdır. Herhangi bir konuda farkındalık sağlamadan öğrenmeyi gerçekleştirmek oldukça zordur.
Herhangi bir öğrenme aktivitesini yapıyoruz ama neden yaptığımızı ve nasıl yaptığımızın farkında olmamız gerekir. Bu farkındalık öğrenme sürecini güçlendireceği gibi bireyin dikkat ve odaklanma süresini artırmaktadır.
Farkındalık ve Öğrenme Sürecinin Güçlendirilmesi:
Bu aşamada, öğrenme aktivitelerinin farkındalığını artırmak için bireylere, yaptıkları çalışmaların onların yaşamına ve öğrenme süreçlerine nasıl katkı sağladığını göstermek önemlidir.
Örneğin:
Neden okuma hızını artırmalıyız? sorusunun yanıtını öğrencilerle birlikte tartışabilirsiniz. Daha hızlı okumanın sınavlarda zaman kazandırdığı, dikkati artırdığı ve bilgiye daha hızlı ulaşmayı sağladığı gibi somut örnekler üzerinde durabilirsiniz.
Çalışmalarımız sırasında beynin nasıl bir öğrenme yolu izlediğini anlatmak, öğrencinin farkındalığını artırır.
Örneğin, zihinde imaj oluşturmanın sadece okuduğunu anlamaya değil, aynı zamanda hafızada bilgiyi daha uzun süre saklamaya yardımcı olduğunu vurgulamak gibi.
Okuma çalışmaları sürecinde öğrencinin gelişimini gözlemlemek ve bu gelişimi ona aktarmak, özgüvenini artırır.
Örneğin, “Bugün okuma hızında %10’luk bir artış sağladın” gibi somut geri bildirimler vermek, öğrencinin süreçten keyif almasını sağlar. Keyif alınan bir öğrenme sürecinde dikkat, odaklanma ve öğrenme mutlaka vardır.
Bireyin sadece bir etkinlik yapmaktan öte, öğrenme sürecinin ne kadar bütünsel olduğunu fark etmesini sağlamak hem eğitiminizi güçlendirecek hem de daha etkili sonuçlar almanıza katkı sağlayacaktır.
Müzik önerisi:
