“Hayatta en hakiki mürşit ilimdir fendir” Atatürk-1924
Uygarlıklar beşiği Anadolu. Yürür gider çağlar ötesinden çağlar ötesine.
Bu sürecin değişmez yazgısıdır KARA CEHALET…
Yakasını bırakmaz ki, gülsün Bayburtlu Zihni gibi Anadolu köylüsü…
Anadolu, bir kez daha uygarlık hamuruyla yoğurduğu Cumhuriyet aydınlanmasını Mustafa Kemal ile filizlendirir kutsal topraklarında..
Aydınlanma ışığını köye köylüye götürmek için Prometeus olmayı göze alan Mustafa Güzelgöz. Namı değer “EŞEKLİ KÜTÜPHANECİ”.
Aydınlanmanın ve öğretmen mücadelesinin yılmaz savunucusu Fakir Baykurt’un “Eşekli Kütüphaneci” kitabını okuyunca günlerce öğretmen olarak kendimi sorgulamıştım.
2004 yılında Kapadokya gezisinde kendisiyle tanışmak akşam yemeğinde birlikte olmak sohbet etmek ve ertesi gün evinde ziyaret etmek ne büyük ayrıcalıkmış! Yaşadıklarını, karşılaştığı zorluklar, yaptıklarını anlattıkça daha da büyüyordu.
Daha sonra Mustafa Güzelgöz ve Eşekli Kütüphaneci , Eşekle Gelen Aydınlık kitaplarını okuyunca birinci ağızdan dinlediklerimi tekrar yaşadım.
Sözde almıştık Kütüphaneler Haftasında Balıkesir’imize getirecektik Eşekli Kütüphaneciyi. Ömrü vefa etmedi. 17 Şubat 2005 tarihinde aramızdan ayrıldığını üzülerek öğrendim.
Eğer bir düşünüz bir hikayeniz var ise bu kitaplarda yalnız Eşekli Kütüphanecinin hikayesini değil, çağlar boyu sürüp giden aydınlanma mücadelesinin acımasızlığını ve bugün ülkenin nasıl bir karanlığa sürüklendiğine tanık oluyorsunuz.
Kimdi bu “Eşekli kütüphaneci”?
Ürgüp’te tarihi Tahsin Ağa Kütüphanesinin müdürü.
Dünyada, 19.yy’da başlayan ve 20.yy’da gelişen, Gezici Kütüphane uygulamasının, Türkiye’de Cumhuriyetin ilanından bir yıl sonra 1924 yılında başlamasıyla, Gezici Kütüphaneciliği 1957 yılında, Ürgüp’te eşekle uygulayan bir müdür.
2 bin 300 kitapla teslim aldığı kütüphaneyi, 200 bin kitapla devretmiş Mustafa Kemal’in aydınlanmacı müdürü.
“Halka kitap getirmek, çöle su getirmekle eşdeğerdir ” diyerek Kitabı insanın ayağına hem de eşekle getiren müdür.
Ürgüp’ün 22 köyünün onunda kütüphaneler açmış. Ürgüp’ün Köylerinin yanı sıra Avanos, Nevşehir, Yeşilhisar’ın köyleriyle toplam 36 köyde 24 bin köylünün okumasını sağlayan bir müdür.
Bu çabaların sonunda çevrede okuma oranı yükselmiş, suç işleme oranı azalmış, sosyal, kültürel, ekonomik değişimlere kısa sürede imza atan bir müdür.
Üstelik, 1963’te Amerikan Barış Gönüllüleri Derneğinin düzenlediği “Halkına gönüllü olarak hizmet eden bir kahraman ” yarışmasında 77 ülkeden adayların bulunduğu yarışmada, insanlık eğitimine katkılarından dolayı ülkemize dünya birinciliğini kazandıran bir müdür.
Çok geçmiyor, halkın aydınlamasından rahatsız olanlar, tıpkı Köy Enstitülerini kapattıkları gibi Eşekli Kütüphaneciyi de;
“Vaktinizin çoğunu göreviniz olmayan işlere ayırarak asıl görevinizi aksattığınız” gerekçesiyle emekli ederek karanlık, Anadolu’ya salınır…
Amaç Kimsesizlerin kimsesi olan cumhuriyeti kimsesiz bırakmaktır.
Coronavirüslü günlerde insanlığı bilimin kurtaracağını söyleyen bilim adamına
“ geviş getirip duruyorlar ” diyebiliyorsa bir köşe yazarı!
Sorununu anlatmaya çalışan insana “geber” diyebilen birisi ,Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdür Yardımcısı! olabiliyorsa,
Herkesin evlerinde kalarak modern mağara devri insanı olmaya çalıştığı bir süreçte, çocuğuyla sokağa çıkıp “ölürse benim çocuğum, sana ne oluyor” diyebiliyorsa bir baba!…
Millet can derdine düşmüşken, İşten çıkarılan ve hiçbir geliri olmadan yaşama çareleri arayan milyonlarca vatandaş varken, ihaleler hız kesmeden devam edebiliyorsa… …
Dünya Coronavirüs’e karşı çare için seferber olmuşken, bir Belediye başkanı Coronavirüse karşı tütsü yakarak önlem alabileceğini düşünebiliyorsa….Ve daha niceleri….
Coronavirüs ve ortaçağ virüsüyle boğuşan ülkemizde yaşananlara tanık oldukça !… Nedense “Eşekli Kütüphaneci”yi anımsadım…
Işıklarda uyu “Eşekli Kütüphaneci”… Mustafa Güzelgöz amca…
Kaynaklar:
- Eşekli Kütüphaneci : Fakir Baykurt (İknci basım:Ocak 2001)
- Eşekle Gelen Aydınlık :Aydın İleri- Tayfun Tailpoğlu (I.Baskı:Şubat 2006)
- Mustafa Güzelgöz ve Eşekli Kütüphane: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul şubesi Yayınları No:8 (1991)
Ayhan Öztürk
