Geçen haftalarda Eylül ayı ile ilgili bir yazı yazmıştık. Eylül ayında pek çok olayın olduğunu belirtmiştik. Bu hafta eylül ayında denizcilik tarihimizde “kara bir gün” olarak anılan Ertuğrul kazası hakkında bilgiler verip şehitlerimizi anacağız.
1878 yılında Osmanlı imparatorluğu ile Rusya 93 harbini yaptılar. Osmanlı kaybetti ve toprak vermek zorunda kaldı. Uzak Doğu’da Rusya ile Japonya’da rekabet halinde idi. Zaman zamanda savaşıyorlardı. Japon imparatoru 1887 yılında ittifak kazanmak için yeğenini bir gemi ile İstanbul’a yolladı. Japon imparatorunun yeğeni ziyaretini bitirip gitti. Bu ziyarete bir iade ziyaret planlandı. Böylece iki ülkenin dostluğu perçinlenecekti. Bunun için Ertuğrul gemisi seçildi.
Ertuğrul 1863 yılında Abdülaziz döneminde İstanbul tersanelerinde ahşaptan yapılmış bir gemi idi. Boyu 79m.eni 15.5.m.dir. 1864 yılında gemiye İngiltere’de buhar makinaları monte edildi. Gemi aslen yelkenli idi. Gemiye 54 subay 553 er olmak üzere toplam 607 personel seçildi. Gemi komutanı Albay Osman Bey idi. Gemi Japon imparatoruna mücevherli imtiyaz nişanı ve diğer hediyeleri takdim edecekti.
Gemi 1889 yılında yola çıktı. Açık denizlerde yelken ile seyahat ederken, limanlara girişte buhar makinalarını kullanıyordu. Gemi Singapur’a varınca Albay Osman Bey amiralliğe terfi etti. 11 ay sonra 1890 Haziran’ında Japonya’nın Yokohama limanına vardı. Gemi yolda giderken pek çok limanı ziyaret etti. Osmanlı İmparatorluğu ile Hint Müslümanlarını ve Endenozya Müslümanlarını tanıştırdı. Buralarda olumlu propaganda yaptı.
Geminin geç gitmesinin nedeni sadece yelken değil Güneydoğu Asya ülkelerinde Osmanlı tanıtımı yapmaktı. Gemi Japonya’da üç ay kaldı. Geminin bandosu çeşitli konserler verdi. Hediyeleri Japon imparatoruna takdim etti. Osmanlı bahriyeleri duruşları ve asaletleri ile Japonya’da çok sevildiler.
Yalnız bir kaza oldu. Gemide koleradan ölen bir asker kefenlenerek açık denize bırakıldı. Bunu öğrenen Japon balıkçılar itiraz ettiler ve gemi Japonlar tarafından istenmez hale geldi. Hasta cesedin balıklar tarafından yenilmesi rahatsızlığı oluştu. Bu rahatsızlık üzerine İstanbul gemiye dönüş emri verdi. Gemi dönüş hazırlığına başladı ve !5.Eylül’de dönme kararı verildi. Japon deniz kuvvetleri ise bu mevsimin tayfun mevsimi olduğunu ve dönüşlerini iki hafta geciktirmeleri gerektiğini belirti. Fakat İstanbul ısrar edince gemi 15.Eylül.1890 tarihinde Yokohama limanından ayrıldı.16.Eylül günü tayfuna yakalandı ve Kuşimoto adası yakınlarında kayalıklara çarparak battı. Kazadan 69 denizci kurtulabildi. Diğerleri şehit oldu. Gemi komutanı Osman Bey’de şehitler arasındaydı.
Bu kaza Türk ve Japon halklarını daha da yakınlaştırdı. Torajiro Yamada adında bir Japon şehit yakınları ile şehitler için yardım kampanyası düzenledi. Toplanan paralar 2.Abdülhamit’e ulaştırıldı. Kurtulan denizciler Japon gemileri ile yurda getirildi. Kazada şehit olanların anısına Kuşimoto’da 1891 yılında bir anıt yapıldı. Anıt 1929 yılında genişletildi. Anıt Japon imparatoru tarafından ziyaret edildi.1937 yılında Türkiye tarafından restore edildi.
Her yıl anma törenleri yapılmaktadır. Kuşimoto ile Mersin kardeş şehir oldular. Kuşimoto’da birde müze açıldı. Müzede geminin maketi ve şehitlerin fotoğrafları ile heykelleri sergilenmektedir. Köy enstitülerinin mimarı Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in dedesi de şehitler arasındadır. Su altı arkeologları hala batıktan malzeme çıkarmaktadırlar. Şehitlerimizin ruhları şad olsun. Saygılar.
30.Eylül.2023
Sinan Kahyaoğlu
