İnsan sosyal varlıktır ve günlük hayat akışında birçok kişi ile çeşitli sebeplerden dolayı iletişim kurmak durumundadır. Bu sosyal hayat biçimi içindeki sosyal rollerimiz ile birlikte birçok görev sorumluluk yüklenir omuzlarımıza. Şöyle ki; okulda öğrenci, iş yerinde çalışan, evde ebeveyn veya çocuk, sokakta vatandaş.. Liste böyle uzayıp giderken aynı zamanda her sosyal rol için yapacak çok işimiz oluyor. Bu işlerin hepsini zamanında yapıyor muyuz yoksa erteliyor muyuz ? Genelde erteliyoruz. Peki ertelemenin psikolojisi nedir, acele olarak yapılması gerekmesine rağmen neden erteleriz ?
İşlerimizi erteleme haline Latincede proscrastinare denir (İngilizce proscrastination) ve yarına bırakmak anlamına gelir. Bu konuyla ilişkili olduğu başka kelime de Eski Yunancadaki “akrasia” yani mantığa aykırı bir şey yapmak anlamındadır. Her erteleme mantığa aykırı mıdır ? Elbette değildir. Hatta bazen sandığımızdan mantıklıdır.
Herkes hayatında yapması gereken bir şeyleri erteler. Bunu sıklıkla yapmak, stres verici bir yaşantı olsa da, önemli bir ruh sağlığı sorunu oluşturmaz. Ancak yapılması gerekenleri sürekli ertelemek bir davranış kalıbı haline gelirse kişinin gündelik hayatını olumsuz olarak etkiler. Meselenin klinik müdahaleyi gerektiren bir durum haline gelmesiyse kişinin sonucunun olumsuz olacağını bildiği halde, niyetlendiği davranışı bilerek yapmayı ertelemesidir”. Bu yapılması gereken işi başlatmayı veya sonuçlandırmayı son dakikaya bırakmak ya da hiç tamamlayamamaktır.
Bazen de ertelemek, yapılan işe kendinizi hazır hissetmemekten kaynaklanır. İçinize sinmesi için zamana ihtiyaç vardır ve o iş o an olmamalıdır. İçsel motivasyonunuz hazır olduğunda su akıp yolunu bulur misali her şey sırayla hallolur. Bir bakarsınız günlerdir, haftalardır belki aylardır ertelediğiniz o şey için artık harekete geçmiş ve tamamlamayı başarmışsınız.
İnsan sürekli çalışan bir mekanizma olarak durmaya ihtiyaç duyar. Beklemek, kendini dinlemek ve motivasyonunu ölçmek çoğu zaman unuttuğumuz ancak mutlaka yapmamız gereken insanlık için küçük bizim için büyük bir ayrıntıdır. Olmayacak olanı kabullenmek, olabilecek olanı gerçekleştirmek için yolları oluşturmak üretebilmenin ilk adımıdır. Ürettiğimiz takdirde motivasyonumuz artar, yararlı ve işlevsel hissetmeye başlarız.
İşlerimizi ertelediğimizde hayat akışımızdaki hengameden kurtulup neden ertelediğimizi düşündüğümüz an nefes almış oluyoruz. Unutmayın sevgili okur bize neyin iyi geldiğini en iyi kendimiz biliyoruz.
PSİKOLOG
BUKET DURUHAN
