Ergenlik dönemi fiziksel ve duygusal olarak değişimlerin yaşandığı, bireyin çocukluktan çıkıp yetişkinlik sürecine adım attığı ve haliyle kendini arada kalmış, sıkışmış hissettiği bir süreçtir. Yapısal olarak bakıldığında da bu sürecin oldukça karmaşık olduğu görülmektedir. Ailelerden en çok duyduğumuz şikâyet ise şu şekilde: “Artık onunla nasıl iletişim kuracağımızı bilmiyoruz.”
Ergenlik döneminde, bireylerin varoluş amaçlarını sorgulaması, bedenindeki değişimleri anlamlandırmaya çalışması ve duygusal gelgitler ile baş etmesi sırasında içine kapanması oldukça normaldir. Bununla birlikte evde artık hiç konuşmayan, odasına kapanan, yemek yemeyen ve değişik giyinmeye başlayan çocukları karşısında ebeveynler paniğe kapılmaya başlarlar. İşte tam bu noktada ebeveyn-çocuk arasındaki iletişim sekteye uğrar. Hâlbuki ergenlik dönemi, bireyin ailesi ile bağ kurması veya var olan iletişimi güçlendirmesi açısından çok kıymetlidir.
Peki, ergenler ne söyler/yapar, ebeveynler ne anlar?
Ergenlik dönemindeki birey odasının kapısının kapalı kalmasını istediğinde, anne-babaların kafasının içinde sirenler çalmaya başlar. “Bizden bir şeyler gizliyor, telefonda kimle konuşuyor, sigara veya madde mi kullanıyor yoksa!?” şeklinde ardı arkası kesilmeyen soru işaretleri ortaya çıkar. Öncelikle sakin olun, muhtemelen kendine ait bir alan yaratmaya çalışıyor. Sizden gizleyeceği bir şeyler yapıyorsa bile bunu evde, siz içeride oturmaya devam ederken yapmaz. Ergenlik, bireyin kişiliği oturmadan önceki son çıkışıdır, kişiliğin kemikleşmesi ise ebeveyn ile çatışmadan, ayrışmadan, bireysel bir hal kazanmadan gerçekleşemez.
Ebeveynler, “Konuşmak istemiyorum. Beni rahat bırakın!” şeklinde cümleler duyduklarında çocuklarının depresyona girmiş olabileceği korkusuna kapılırken, kendi çocukları tarafından reddedildikleri hatta dışlandıkları için de üzülürler. Evet, çocuğunuz gerçekten bir depresyon içinde olabilir ve bu konuda bir uzman yardımı almalısınız. Ancak ergenlik döneminde duygusal gelgitler yaşamak oldukça normaldir. Ona biraz zaman tanıyın. Sürekli olarak ona “Neden böylesin? Hadi dışarı çıkalım.” şeklinde önerilerle gitmeniz, onun duygu durumunu düzeltmez; aksine yoğun bir öfkenin içine sürükler. Onun hızına uyum sağlamaya çalışın. Unutmayın, zaman zaman hepimiz konuşmadan, sakin ve dingin zaman geçirme, kendimizi dinleme ihtiyacı hissederiz.
Eğer “Hiçbir şey yemek istemiyorum.” ya da “Üşümüyorum anne, mont giymek istemiyorum.” Gibi cümlelerle karşılaşıyorsanız, ebeveyn olarak endişelenmeniz normaldir. Ancak ısrarla odasına yemek götürmek ya da “O montu giymeden evden çıkamazsın!” demek işleri daha kötü hale getirecektir. Bırakın, acıktığı zaman mutlaka bir şeyler yiyecektir. Aynı şekilde, bir kere hasta olup mont giymesi gerektiğini kendisi anlayacaktır. Ergenlik dönemindeki gençlerin estetik kaygısı ve bir gruba dahil olma arzusu en üst seviyeye ulaşmaktadır. “Ama biz onu her haliyle seviyoruz, böyle şeyler yapmasına gerek yok ki…” diye bir cevap alırız genelde ebeveynlerle bu konuda konuşurken. O noktada ergen bireylerin önceliği, akran gruplarının kabulü, ilgisi ve sevgisi olmaktadır. Sizin onları sevdiğinizi zaten biliyorlar.
Buraya kadar okuduklarınızdan sonra eğer içinizden umutsuzca “Peki bu ne kadar sürecek?” diye düşünüyorsanız, Dünya Sağlık Örgütü’nün son belirlediği rakamlar ergenlik döneminin 10-19 yaş aralığında devam ettiğini gösteriyor. Bir ebeveyn olarak bu süreci çocuğunuzla sağlıklı bir ilişki kurarak atlatabilmek için, onu anlıyor olmanızın kritik önem taşıdığını hatırlatmak isterim.
Uzm. Klinik Psikolog Sedef Olcay Atıcı
