Kavram olarak dilimizden düşürmediğimiz “emperyalizm” 21. yüzyılda ilk defa anakaralarından biri olan Birleşik Krallık’ta bölünme ve paylaşım ikilemini yaşıyor.
Bir yanda Brexit ile Avrupa Birliği’nden ayrılan Birleşik Krallık, diğer yandan Avrupa Birliği’ne üye olmayı arzu eden ve gerekirse bu uğurda Birleşik Krallık’tan ayrılmayı dile getiren İskoçya…
2020 yılı sonbaharında yapılan anketlerde İskoçya’daki bağımsızlık istencinin tarihin en yüksek düzeyine ulaştığı ve genç İskoçların arasında yüzde 70’lere ulaştığı görülünce seçimlerin “Bağımsızlık” vurgusuyla yürütülmesi kaçınılmaz oldu.[1]
129 sandalyeli İskoç Parlamentosunda 64 sandalye kazanan SNP (İskoç Ulusal Partisi) sadece bir sandalye eksik kalarak salt çoğunluğu yakalayamasa da yüzde 63 katılımın gerçekleştiği seçimlerde ulaştığı yüzde 47,7’lik oy oranıyla en yakın iki rakibinin toplamından fazla oy almayı başardı.[2]
9 Mayıs’ta açıklanan seçim sonuçlarına göre SNP İskoçya’da arka arkaya dördüncü defa birinci parti olurken Genel Başkanı Nicola Sturgeon 2014’ten beri genel başkanı olduğu partisine tarihi ve sıra dışı bir zafer kazandırmış oldu.[3]
SNP’nin seçim zaferiyle birlikte İskoçya’nın, Birleşik Krallık’tan ayrılmak için yeniden referanduma gidip gitmeyeceği[4] konuşuluyor. İskoçya’nın Birleşik Krallık’tan ayrılmak için referanduma gitmesi durumunda bunun Birleşik Krallık için itibar sorunu yaratacağı İskoçya’da seçimler yapılmadan önce öne sürülmekteydi.[5]
Şimdi Boris Johnson’ın önünde Covid-19 kadar büyük bir sorun var. Bağımsızlık için kararlı görünen ve Yeşillerin 7 sandalye ile destek vereceği[6] şimdiden belli olan Sturgeon’a referandumda İskoçlar da destek verirse, İskoçya’nın bağımsızlığı İngiltere Parlamentosu’nun önüne gelecek gibi duruyor.[7]
Son günlerde Nicola Sturgeon, Başbakan Boris Johnson’ı ağırlıklı olarak Covid-19 ölümleri konusunda aldığı “kötü kararlar”[8] üzerinden eleştirse de yakın gelecekte Birleşik Krallık’ta, İskoçya’nın bağımsızlığı konusunda Sturgeon ile Johnson çekişmesine tanık olacağımız açıkça görülmektedir.
Bu çekişmenin ekonomik ve sosyal sonuçları hem İngiltere, hem İskoçya hem de Avrupa Birliği ülkeleri tarafından en ince ayrıntısına kadar incelenip öngörülmeye çalışılmaktadır.[9]
İskoçya’da yaşanan gelişmelerin bizim için önemi nedir, diye soracak olursanız; Türkiye Cumhuriyeti açısından iki boyutuyla önemli olduğu düşünülebilir:
* Özerk yönetimlerin Birleşik Krallık gibi “emperyalist” bir güç içinde bile ayrılıkçı eğilimlere sahip olabileceğini tüm Dünya’ya göstermesi.
* Emperyalizmin kendi ayrılıkçılarına karşı takınacağı tutumun ne olacağını göstermesi.
Bu nedenle, Kemalist düşünceyi benimseyen, tam bağımsız ulus devleti bu topraklarda hayatta kalmanın tek formülü olarak gören tüm güçlerin, göz ucuyla da olsa İskoçya’da bundan sonra yaşanacakları izlemeleri gerektiğini söylemek, çok da yanlış olmayacaktır.
İşin tek tümcedeki özeti:
Emperyalizm, kendi küreselleşmeci kapitalizm girdabında ayrışma ve paylaşma savaşı yaşıyor!
Dr. Birgi Tuna
birgituna@gmail.com
[1] Walker, B. (2020). 03.06.2021 tarihinde https://www.newstatesman.com/politics/uk/2020/09/more-two-thirds-young-scots-now-back-independence
[2] BBC (2021). 03.06.2021 tarihinde https://www.bbc.com/news/topics/c37d28xdn99t/scottish-parliament-election-2021
[3] BBC (2021). 03.06.2021 tarihinde https://www.bbc.com/news/uk-scotland-scotland-politics-57038039
[4] BBC Türkçe (2021). 03.06.2021 tarihinde https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/iskocyada-bagimsizlik-icin-ikinci-kez-referandum-yapilacak-mi-1809552
[5] New York Times (2021). 03.06.2021 tarihinde https://www.nytimes.com/2021/05/06/world/scotland-election-brexit-independence.html
[6] Euronews (2021). 03.06.2021 tarihinde https://www.euronews.com/2021/05/08/scotland-s-pro-independence-government-close-to-a-majority
[7] Anadolu Ajansı (2021). 03.06.2021 tarihinde https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/iskocyadaki-parlamento-secimlerini-bagimsizlik-yanlilari-onde-goturuyor-1834598
[8] Gordon, T. (2021). 03.06.2021 tarihinde https://www.heraldscotland.com/news/19333077.sturgeon-blames-johnsons-bad-decisions-loss-life-covid/
[9] Euronews (2021). 03.06.2021 tarihinde https://www.euronews.com/2021/05/10/how-easy-would-it-be-for-scotland-to-rejoin-the-european-union
