Sabah uyandınız, fırına gittiniz, ekmek aldınız, kahvaltınızı yaptınız ve olağan bir şekilde gerçekleştirdiğiniz bu eylemin, aslında ne kadar çok beceri gerektirdiğini fark etmeden günlük işlerinize devam ettiniz.
Beynimiz, bilgiyi alma, anlama, işleme, hatırlama, problem çözme, mantık yürütme, dil kullanımı ve yaratıcılık gibi zihinsel faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde, bilişsel becerilerimizi kullanır. Bir bütün olarak çalışan beyin, en basit bir iş için bile birçok bilişsel beceriye aynı anda ihtiyaç duyar.
Bu bağlamda; mesela karşılaştığımız bir sorunu aşmak için önce bellek devreye girer. Eski bilgiler veya deneyimlerle, karşılaştığımız sorun arasında bir bağ kurar. Örneğimize dönecek olursak, sabah uyandığınızda evde ekmeğin olmaması bir sorundu. Doğal olarak fırına gitmeyi düşündünüz değil mi? Çünkü bütün hayatınız boyunca sayısız kere ekmek almanız gerektiğinde fırına gittiniz. Bu düşünce ile kapıya yöneldiniz.
Bu aşamada dikkat ve problem çözme becerisi önemli. Çünkü sorunu çözme, tepki verme, sorunu aşmak için taktik geliştirme ve odaklanma onların işi. Diyelim ki kapıya yöneldiğiniz anda gözünüz bir an pencereye takıldı ve yağmurun yağdığını fark ettiniz. Harikasınız, dikkatiniz sizi ıslamaktan kurtardı ve şemsiyenizi alırken “Hangi fırına hangi yoldan gidersem daha az ıslanırım?” diye düşünmeye başladınız.
Şimdi farklı ve etkili çözüm yolları üretmek üzere Yaratıcılık becerinizi kullandınız ve saniyeler içinde aklınıza birkaç seçenek geldi.
Aklınıza gelen seçenekler içinden hangisini uygulayacağınız konusunda da mantıksal düşünme, yargı ve karar verme beceriniz devreye girdi ve sizi ekmeğinize ulaştıracak en uygun yolu seçtiniz.
Sonunda fırına ulaştınız, Dil kullanma beceriniz ile siparişinizi verdiniz ve sıcacık ekmeğinize kavuştunuz.
Basit bir ekmek alma olayında bile aynı anda ne kadar çok bilişsel becerimiz etkileşim içinde çalıştı değil mi?
Örnek içinde sadece birkaç temel özelliğinden bahsettiğim bilişsel becerilerimizi, evde, işte, okulda kısaca günlük hayatımızın her alanında kullanıyoruz.
Çevremizle kurduğumuz iletişim, iş ve akademi dünyası, olaylara karşı davranışlarımız ve daha birçok yaşamsal olaydaki başarımız da bilişsel becerilerimizin ne kadar gelişmiş olduğuna bağlı.
Bu bilgileri edindikten sonra siz de benim gibi günlük hayatınızda bireyler arası yaşanan bir sürü problemi, bilişsel becerilerin yetersizliği ile ilişkilendirdiniz değil mi?
Uzmanlar bilişsel becerilerin gelişiminde, doğumdan ergenlik dönemine kadar olan sürecin önemli olduğunu, genetik veya çevre faktörlerine göre değişebildiğini ancak eğitim ve uygulama yolu ile öğretilebilir olduğunu söylüyorlar.
Bu sebeple sosyal yaşama uyum sağlayabilmek için bireylerin önce kendisini tanımasına yardımcı olacak bilgilerin öğretildiği bir sistem içinde eğitime başlaması önemli.
Bu hafta, hayat boyu karmaşık zihinsel aktivitelerin üstesinden nasıl geldiğimizi, dilimin döndüğünce anlatmaya çalıştım. Basit bir anlatımla umarım ufkunuzda farklı bir bakış açısına ışık olmuş ve sizleri hayati önemi olan bu konu hakkında detaylı bilgi öğrenmeye yönlendirebilmişimdir.
