EĞİTİMDE KOÇLUK – HEDEFLERİMİZ

Bu yazımızda “Koçlukta hedef belirleme süreci” üzerinde durmaya çalışacağız.

Bu bölüme başlarken çok sevdiğimiz bir çocuk masalından yola çıkalım; Alice, Harikalar Diyarında. Masal, Lewis Carroll mahlaslı Oxfordlu matematikçi, papaz ve fotoğrafçı Charles Lutwidge Dodgson da çalıştığı okulun dekanının küçük kızı Alice Liddell için kaleme alınmıştır.

Kitap ile ilgili birçok görüş ve düşünce bulunmaktadır. Bizi hedef belirleme süreci için ilgilendiren kısmı ise Harikalar Diyarı’nda yolunu kaybetmiş olan Alice, Cheshire Kedisi’ne sorar:

– Hangi yöne gitmem gerekiyor?

– Sorunun cevabı nereye gitmek istediğine göre değişir.

– Nereye gittiğim çok da umurumda değil. Bir yere varayım yeter ki. 

– O zaman ne yöne gittiğin fark etmez. Yeteri kadar yürürsen emin ol bir yere varırsın.

Koçlukta hedef belirleme tam da bu felsefe üzerinden yürütülmektedir. Hangi sahada olursa olsun birey nereye gitmek veya ne yapmak istediğini bilmiyorsa çabası anlamsız olacaktır. Bunu bilmek için tabii ki karar verme mekanizmasını iyi kullanmalıdır. Eğitim koçluğunda ise danışanınız eğitim hayatında nasıl bir başarı elde etmek istediğine odaklanmalıdır.

Özellikle öğrenci danışanlarımız ile yaptığımız seanslarda en zorlandıkları kısım hedef belirlemektir.

Hedef bizim için ulaşılmak istenilen yer olarak tanımlanabilir. Ancak hedef ile amacı karıştırmamakta yarar vardır.

Bunu şöyle düşünebiliriz; hayat amacınız nedir? Gerçekten cevabını bir düşünün hayat amacımız ne? Oldukça derin ve cevaplaması zor bir sorudur. Şu cevaplar aklımıza gelebilir mi?

-Mutlu olmak, zengin olmak, başarılı olmak, popüler olmak, rahat yaşamak, yararlı olmak, doktor olmak, öğretmen olmak, tanınmış olmak… (cevaplarınızı merak ediyorum)

Hedef ise hayat amacınıza ulaşma yolculuğunuzda sizin uğrayacağınız duraklardır. Mesela doktor olmak isteyen bir öğrenciye sorumuz şu olacaktır.

• Hangi hedefleri gerçekleştirirsen doktor olursun?

Başka bir amaca yönelik hedef sorusu oluşturacak olursak,

• Zengin olmak için ulaşman gereken hedefler nelerdir?

Bu ve buna benzer birçok soru ile hedeflerinizi oluşturabilirsiniz.

Hedef belirlemede başka bir kriterimiz ise zamandır. Bu yüzden iyi bir zaman planlamasına ihtiyaç duyulacaktır. Zaman planlaması yapılırken uzak, orta ve kısa vadeli hedef listesi mutlaka oluşturmalısınız. Unutmayınız ki uzun ve orta vadeli hedeflerinizi kısa vadeli hedeflerinizi gerçekleştirebilir iseniz, ulaşabilirsiniz.

Hedef oluşturma da başka bir kriterimiz ise bizim etki alanımız içinde olmasıdır. Her bireyin etki alanı ve ilgi alanı bulunmaktadır.

Etki alanımız hayatımızda bizim üzerinde etki sağladığımız alanlardır. Mesela kaç saat çalışacağınız, nasıl çalışacağınız, kimler ile arkadaşlık kuracağınız, gün içerisinde ne kadar uyuyacağınız gibi birçok örnek sayabiliriz. Burada kumanda bizdedir, bizim çaba ve gayretimiz ile şekillendirebiliriz.

İlgi alanımız ise bizim etkimiz dışındaki durumlardır. Bizim değiştiremeyeceğimiz alandır. Mesela hava durumu, borsa hareketleri gibi. Genel olarak hedef belirleme sürecinde yapılan en önemli yanlışlardan birisi etki alanının değil de ilgi alanının temel alınmasıdır. İlgi alanı temel alınarak oluşturulan bir hedef birey için geçerli bir hedef olmayacaktır.

Hedef belirlerken netlik çok önemlidir. Ne istediğimizi ya da istemediğimizi net olarak ifade etmeliyiz. Genel olarak seanslarda aldığımız cevaplar;

-“Ben aslında Fen Lisesi istiyorum, ama Anadolu Lisesi de olur.” Böyle bir cevapta danışan aslında tam olarak ne istediğini bilmemekle birlikte özgüveni de sorgulanmalıdır.

-“Çalışırsam tıp fakültesini kazanırım.” Belirsiz bir ifadedir. Hangi üniversitenin tıp fakültesi, ne kadar çalışırsan netleştirilmelidir.

Net hedefler oluşturabilmek için bireyin öncelikle kendini ve özelliklerini iyi tanıması gerekir. Bunu aşamayı ise SWOOT analizi uygulamak yararlı olacaktır.

Tüm ifadelerimizi toparlayacak olursak;

• Hayat amacım nedir?
• Hayat amacıma ulaşmak için hedeflerim nelerdir?
• Hedeflerim listesi (uzun, kısa ve orta vadeli hedeflerim)
• Hedeflerim için zaman planlamam,
• Hedeflerimin netliği,
• Hedeflerim benim etki alanımda mı?
• Hedeflerim potansiyelimi zorluyor mu?

Genel olarak bu kriterleri temel alarak hedef oluşturabilirsiniz.

Unutmayınız ki MONTAIGNE’ni dediği gibi; Hedefi olmayan gemiye, hiçbir rüzgâr yardım etmez.