Bu hafta Edremit’in düşman işgalinden kurtuluşu… Kutlu olsun.
Bu haftaki sohbet konumuz ilçemiz Edremit’in kurtuluşu üzerine olacaktır.
Sakarya zaferinden sonra Yunan ordusu Afyon-Eskişehir hattına çekildi ve çok kuvvetli savunma hattı kurdu. Mustafa Kemal ise taarruz hazırlıklarını başlattı. İsmet Paşa ile Fevzi Çakmak ordunun eğitimini ve silah gücünü arttırmak için çalışmalara başladılar. Süvari Kolordusu da eğitimlerine hız verdi. Daha sonra Fevzi Paşa ile ismet Paşa saldırı planlarını hazırladılar. Mustafa Kemal Paşa planları gözden geçirdi ve onay verdi.
Plana göre 2. Ordu Yunan ordusunun karşısında onu oyalarken, güneye kaydırılan 1.Ordu ve Süvari Kolordusu güneyden saldırıp cepheyi yaracaktı.
Her şey planlandığı gibi gitti ve Büyük Taarruz 26 Ağustos 1922 tarihinde başladı. Mustafa Kemal savaşı Kocatepe’den yönetti. 27 Ağustos günü Afyon kurtarıldı. 30 Ağustos günü Aslıhanlar ovasında Trikupis kuşatıldı ve kuvvetlerinin büyük bir çoğunluğu imha edildi. Trikupis yanındaki kuvvetlerle Kızıltaş vadisine yürüdü. Ama önü kesilmişti.
1 Eylül günü Yunan hükümeti başkomutan Hacıaneski’yi görevden aldı ve yerine Trikupis’i atadı. Fakat Trikupis başkomutan olduğundan habersizdi. 2 Eylül günü esir alındı. Başkomutan olduğunu Mustafa Kemal’den öğrendi. Yunanlılar Trikupis’in esir olduğunu öğrenince onun yerine başkasını atadılar.
1 Eylül günü Mustafa Kemal “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir. ileri” emrini verdi ve amansız bir takip başladı.
Bu arada 1921 yılında Demirci ilçesine İbrahim Ethem kaymakam olarak atanmıştı. İbrahim Ethem, akıncılar teşkilatını kurup Balıkesir ve çevresinde Yunan birliklerine saldırıya başladı. Emrinde 20 tane müfreze vardı. Güney Marmara ile Manisa arasındaki bölgede faaliyet gösterdiler. İbrahim Ethem yaptıklarını raporlar halinde Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa’ya yolladı. Büyük Taarruz başlayınca İbrahim Ethem’de hareketlendi ve Yunan askerlerinin çevreye zarar vermemesine dikkat etmeye başladılar. Aydın’da, Muğlada, Balıkesir’de , Bursa’da, Eskişehir’de bulunan Yunan birlikleri Yunan ordusu geri çekilmeye başlayınca geri çekilme hazırlıklarına başladılar ve en yakın limanlara ulaşmak için yola çıktılar.
Bursa’da bulunan Yunan tümenini Deli Halit Paşa takip ediyordu. Gemlik yakınlarında tümen komutanını esir aldı. Balıkesir’deki Yunan birliklerinin bir kısmı Bandırma limanına doğru çekilmeye başladılar. Yunan komutanı şehri teslim etmek için bir Türk komutanı bekliyordu. Fakat İbrahim Ethem’in akıncıları Balıkesir önlerinde görüldüler. Yunan komutan şehri sivillere teslim etmeyeceğini bildirmesine rağmen ağır baskı karşısında kenti terk etti.
6 Eylül günü İbrahim Ethem’in akıncıları kente girerek şehrimizi işgalden kurtardılar. İbrahim Ethem’in emriyle müfrezeler Balıkesir’in ilçelerine dağılarak çekilen düşman birliklerini taciz etmeye başladılar. Amaç köylerin yakılmasını önlemekti.
Bir kol düşman askeri de Ergama üzerinden Edremit’e doğru geliyordu. Bu kolordunun peşinde Demirci Akıncı Müfrezeleri bulunuyordu. Sırası ile Balya, İvrindi kurtarıldı. Düşman ordusu Köylüce deresini geçerken Yunan komutanının arabası derede kaldı. Bırakarak yürüyüşe devam ettiler. Yunan birlikleri Havran’a uğramadan yola devam ederek Akçay’a ulaşmaya çalışıyorlardı.
Burhaniye’de Borazancı Çavuş, Cami minaresinden borazan çalarak Burhaniye’de Türk askeri olduğunu göstermeye çalıştı. Amacı düşmanın kasabaya zarar vermesini önlemekti.
Edremit’teki düşman askerleri de kenti bırakarak Akçay’a gitti ve oradaki Yunan gemisine binerek ülkemizi terk ettiler. Düşmanı takip eden İbrahim Ethem’in Demirci akıncılarından Sarı İbrahim müfrezesi 9 Eylül günü Soğuk Tulumba Köprüsünü geçerek kente girdi ve Edremit’in kurtuluşunu sağladı. Bugün kurtuluş törenlerinde gelen atlı zeybekler bu müfrezeyi temsil ederler.
Sarı İbrahim kurtuluşu gerçekleştirdikten sonra yazdığı pusula ile durumu İbrahim Ethem beye bildirdi.
22 Eylül günü 2.Ordu birliklerinden askerler kentimize gelerek yönetimi ele aldılar.13 gün kentimizin yönetimi ve güvenliğini Sarı İbrahim müfrezesi sağladı.
9.Eylül günü şanlı süvarilerimizde İzmir’e girerek bayrağımızı çektiler.
17.Eylül günü Bandırma kurtarıldı. En son 25 Eylül günü Lapseki kurtarılmıştır.
Bu tarihten sonra Anadolu’da hiçbir Yunan askeri kalmamıştır.
Daha sonra 11 Ekim 1922 tarihinde Mudanya mütarekesi yapılarak savaş sona ermiştir.
Başta Sarı İbrahim müfrezesi olmak üzere İbrahim Ethem Bey’e ve kurtuluşa emek veren tüm kahramanlarımıza minnet duymaktayım.
Tüm bu kahramanlar en büyük kahraman Mustafa Kemal’in emri ve yönetimi ile bu kurtuluşu gerçekleştirmişlerdir. Saygılar.
8 Eylül 2024
Sinan Kahyaoğlu
