Kuduz hastalığı hakkında ki farkındalığı arttırmak ve hastalığı önlemek amacıyla Kuduzla Mücadele Küresel Birliği tarafından başlatılan “Dünya Kuduz Günü” her yıl 28 Eylül ‘de anılmaktadır. 28 Eylül tarihinin seçilmesindeki neden ise kuduz aşısını bulan Fransız kimyacı ve mikrobiyolog Louis Pasteur’ ün ölüm tarihi olmasıdır. Dünya Kuduz Günü için her yıl farklı bir tema seçilmektedir. Bu yılın teması “KUDUZA SON VER: İŞBİRLİĞİ YAP AŞILAT” olarak belirlenmiştir. Bu tema ile kuduzun eradikasyonu için hayvanların toplu halde aşılanmasının önemine vurgu yapılması amaçlanmaktadır.
Kuduz hastalığıyla mücadele Tek Sağlık Konseptiyle çözülebilecek küresel bir problemdir. Kuduz önlenebilir bir hastalık olmasına rağmen günümüzde ölümlere sebep olmaya insan ve hayvanlara zarar vermeye devam etmektedir. Hayvanları aşılatmak hayvanların olduğu kadar insanlarında hayatının kurtarır. Kuduz %99,9 oranında ölümcül bir hastalıktır aynı zamanda %100 oranında da önlenebilir bir hastalıktır.
Dünya Sağlık Örgütüne göre, kuduz hastalığı dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalıklarından biri olarak kabul edilmekte olup, kuduz hastalığı nedeni ile her 9 dakikada 1 kişi ve her gün 160 kişi, yüzde 40’ı çocuk olmak üzere yılda yaklaşık olarak 59 bin kişi hayatını kaybetmektedir.
Kuduzla Mücadele Küresel Birliği (GARC) tarafından, kuduzun neden olduğu küresel ekonomik yükün her yıl 8,6 milyar dolar, Dünya çapında her yıl yaklaşık olarak 9 ila 12 milyon kişinin kuduza karşı korunma ve tedavisinin toplam maliyetinin yaklaşık 2.1 milyar dolar olduğu rapor edilmektedir.
GARC’ a göre, “Dünyadaki köpek popülasyonunun en az yüzde 70’inin aşılanmasıyla insanlarda kuduz hastalığına bağlı ölümler ortadan kaldırılabilir.”
KUDUZ
Tüm sıcak kanlı hayvanlarda görülen bulaşıcı, viral ve zoonoz bir hastalıktır. Kuduzun ülkemizde halen önemli bir yere sahip olmasının birçok nedeni bulunmaktadır.
• Toplumun ve hayvan yetiştiricilerinin eğitim düzeyi.
• Ülkemizin coğrafi yapısı.
• Yaban hayvan popülasyonunun bilinmemesi.
• Yaban hayvanlarında kuduz mücadelesinin istenilen düzeyde ve sürdürülebilir yapılmayışı.
• En önemlisi ise Sahipsiz Sokak Hayvanlarının kontrol altına alınmayışıdır.
Hastalığın hayvandan hayvana yada hayvandan insana bulaşmasında sokak köpeklerinin payı büyüktür. Bulaşma enfekte hayvanların insanları ısırması yada enfekte hayvan salyasının insan vücudundaki açık yaralara bulaşmasıyla olmaktadır. Her ısıran hayvana da kuduz gözüyle bakılmamalı fakat sebepsiz ısırmaları göz ardı etmemeliyiz. Sebepsiz ısırmaları hayvanın kendini koruma içgüdüsü ile yaptığını unutmamalıyız.
Enfeksiyonun çıkış süresi;
• Isırık yarasının beyine yakınlığı
• Yaranın derinliği
• Yara ve ısırık sayısına
• Yara bölgesine ulaşan virüs sayısı ve virulansa göre değişim göstermektedir.
Hastalığın çıkış süresi 2-8 hafta arasında değişim göstermektedir.
Hastalık hayvanlarımızda nasıl belirtiler gösterir?
• Hayvanlarımızda davranış bozuklukları enfeksiyon kapımından 24-36 saat sonra oluşmaya başlar
• Depresyon ve isteksizlik ilk belirtilerin başında gelir
• Hayvan ısırık bölgesini yavaş yavaş yalamaya ve kaşımaya başlar
• Hastalığın 5-10 günleri arasında ısırık bölgesinde kaşıntı belirtileri dikkati çeker düzeye çıkar
• Hayvan amaçsızca kaçar ve bazı şeylere saldırmaya başlar
• Ağızdan bol miktarda salya akımı gözlenir
• Gözlerde dışarıya doğru çıkma ve göz kapaklarında yangı meydan gelir
• Hastalık ilerledikçe hayvanda titreme ve uzun süreli kasıntılar oluşur.
• Yüz ve çene kaslarının felce uğramasından dolayı su ve gıda alımı engellenir
• Tam felç durumunda ise hayvanda ses kısıklığı meydana gelir.
Hastalığın kesin teşhisi noktasında Veteriner Hekim muayenesi hem sizin ve ailenizin sağlığı hem de hastalığın yayılma riskini azaltmak için büyük bir yarar sağlayacağı tartışılmaz bir gerçektir.
Korunma
• Hayvan 10 gün boyunca karantinaya alınıp takip edilir. Bu süre içinde belirtiler gözlenirse hayvan itlaf edilir.
• Kuduz veya kuduz şüpheli hayvan tarafından ısırılan hayvanlarda bölge hemen sıvı sabun ve antiseptikli solüsyonlar ile irrige edilerek yara tamamen açığa çıkartılır.
• Yara kesinlikle kapatılmamalı ve dikilmemelidir.
•Evcil hayvanlarımız veya yaban hayvanlarıyla temas halinde oluşabilecek ısırık vakalarında en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıyız.
•Yaban hayatında ki hayvanlarla temastan kaçınmalı veya tedbirli davranmalıyız.
•Sağlam kedi ve köpeklere her yıl periyodik kuduz aşısı yapılmalıdır. İlk aşılar köpeklerde 3 ay; kedilerde 6 aylık iken yapılmalı ve yılda bir kez tekrarlanmalıdır.
• Yaban hayatında kuduz mücadelesi programlı bir şekilde yapılmalıdır.
Kuduz önlem alınmadığı takdirde ölümle sonuçlanan dünya üzerinde kitleleri tehdit edebilecek en önemli zoonozların başında gelir. Kuduzdan korunmanın tek yolu hayvanlarımızın aşılanmasıdır.
Korunma tedaviden daha etkili ve daha ekonomiktir yaklaşımının bir mecburiyet haline geldiğini dikkate alarak, yerel, ulusal ve evrensel anlamda insanların, hayvanların ve çevrenin tam sağlığa ulaştırılması için başta beşeri hekimler ve veteriner hekimler olmak üzere farklı disiplinlerin birlikte çalışması ve işbirliğini ifade eden tek sağlık kavramının, ülkemizde de, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi işlevsel yapılarının tanımlanması ve biran önce uygulamaya konulması gerekmektedir
Balıkesir Veteriner Hekimleri olarak bir kez daha belirtmek isteriz ki, Zoonotik Hastalıklar ile mücadelede başarı, tek sağlık yaklaşımı ve uygulaması ile mümkün olacaktır.
Yukarıda belirtilen konular dikkate alındığında acilen yapılması gereken; Kamu yapılanmasında, uluslararası yasalara ve kabullere uygun etkin, motivasyonu yüksek, yetki ve sorumluluk kargaşası yaşanmayan, çözüm odaklı, merkezden taşraya emir komuta zinciri içinde çalışan bütüncül bir yapılanmanın, Tarım ve Orman Bakanlığında Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü, ayrıca Sağlık Bakanlığında Veteriner Halk Sağılığı Genel Müdürlüğü’nün tesis edilmesidir.
