Doğuştan kalça çıkığı, tıbbi adıyla gelişimsel kalça displazisi (GKD), kalça ekleminin düzgün şekilde gelişmemesi sonucu meydana gelen bir durumdur. Normalde uyluk kemiğinin baş kısmı, kalça kemiğinde bir yuva içinde hareket eder. Ancak gelişimsel kalça displazisinde, bu yuva yeterince derin olmaz veya uyluk kemiği başı doğru şekilde yerleşmez. Bu durum kalça ekleminde instabiliteye, hareket kısıtlılığına ve uzun vadede ağrıya neden olabilir.
Doğuştan kalça çıkığının tam olarak neden oluştuğu bilinmemekle birlikte, risk faktörleri şunları içerir. Bunlar; ailede kalça displazisi öyküsü, bebeklerin doğum pozisyonları (özellikle makat gelişi), rahim içinde bebeklerin bacaklarını yeterince hareket ettirememesi, kız bebeklerde daha sık görülmesi olarak sıralanabilir.
Bebeklerde kalça çıkığının erken belirtileri, özellikle yenidoğan taramaları sırasında tespit edilmeye çalışılır. Ancak belirtiler bazen ilerleyen yaşlarda fark edilebilir. Kalça ve bacak uzunluklarının eşit olmaması, bebeklerde bacak hareketlerinde kısıtlılık veya sesler olması, yürümeye başlayan çocuklarda topallama veya yürüyüş dengesizliği belirtiler arasında yer alır.
Doğuştan kalça çıkığının tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. Tedavi seçenekleri çocuğun yaşına, kalça çıkığının derecesine ve gelişim evresine göre değişir:
- Pavlik Bandajı (Harness) Kullanımı (0-6 ay):
Bebeklerde en sık kullanılan yöntemdir. Kalça ekleminin doğru pozisyonda tutulmasını sağlayan bu bandaj, eklemin doğal gelişimini destekler. Genellikle bebek doğduktan sonraki ilk altı ayda başarılı sonuçlar verir.
- Kapalı Redüksiyon ve Alçı (6-18 ay):
Eğer Pavlik bandajı yeterli olmazsa veya bebek daha büyükse, kapalı redüksiyon işlemi yapılabilir. Genel anestezi altında kalça eklemi uygun pozisyona getirilir ve alçı ile sabitlenir.
- Açık Redüksiyon ve Cerrahi Müdahale (18 ay ve sonrası):
Daha ileri yaşlardaki çocuklarda, cerrahi olarak kalça ekleminin doğru pozisyona getirilmesi gerekebilir. Açık redüksiyon veya osteotomi gibi cerrahi işlemler yapılabilir. Ameliyat sonrası alçı tedavisi ve fizik tedavi ile iyileşme süreci desteklenir.
Doğuştan kalça çıkığında erken teşhis, kalça ekleminin sağlıklı şekilde gelişmesi açısından kritik öneme sahiptir. Erken müdahale, eklem bozukluklarının ilerlemesini engellerken, geç kalınmış vakalarda kalça ekleminde kireçlenme, ağrı ve hareket kısıtlılığı gibi uzun vadeli sorunlar ortaya çıkabilir. O nedenle tedavi süreci takip edilmeli, hastanın düzeyine uygun rehabilitasyon programı uygulanmalıdır. Hem fizik tedavi ajanları hem egzersiz programları uygulanmalı, ev programı dediğimiz eğitim hasta ve yakınlarına öğretilmelidir.
İhmal edilmemesi gereken bu konu, unutulmamalıdır ki yarınlara hazırladığımız yavrularımız için çok önemli. Onları fiziksel ve ruhsal olarak güçlü, güvenli, yarına umutla bakabilen bireyler olarak yetiştirmeliyiz.
Dr. Fzt. Özden CERTEL
