İlk insanlar, avcı toplayıcı toplum
Bölüşmede ufak tefek hır gür de yok değil …
Ama birlikte yaşamaya zorunlu !
*
Sonra … Yerleşik hayat … Yeni uğraşlar ….
Tarımsal faaliyetler …. Tarım toplumu bir üst aşama…
Üretim araçları…paylaşımda eşitsizlik… karmaşık ilişkiler…
Bugünkü toplumsal sorunların temelinin atılması…
Zorbaya karşı mazlumun bitmeyen direnişi ….
Kısaca …Yöneten, yönetilen ilişkisi…
Daha insancıl bir yönetim arayışının amansız mücadelesi sürüp gitmekte…
*
İngilizlerin Magna Carta Libertatum’undan, Fransızların, Paris’in Karnavale Müzesi’nde sergilenen ve üzerinde “İnsan derisi ile kaplanmıştır.” ifadesi yer alan 1791 Anayasasına… İnsanın kanını donduran bir cümle olmakla birlikte, demokrasi mücadelesini bundan daha iyi anlatacak tanım olabilir mi?
*
Fransız İhtilali’nin etkisiyle Osmanlı Devletinde yeni fikirler ve gelişmeler yaşanmaya başlar..
1.Mahmut ile Rumeli ve Anadolu ayanları arasında imzalanan padişahın yetkilerini kısıtlayan Sened-i İttifak’ı ( 1808) imzalar. Bu belge Magna Carta’dan 593 yıl sonra (!) Osmanlıda ilk anayasal adım olarak tarihimizdeki yerini alır.
Sonra,Tazminat (1839), Islahat (1856) ve Sultan Abdülaziz fermanı (1860 )gibi fermanlar dönemi başlar. Her ne kadar bu fermanlar, batılı devletlerin talep ve zorlamalarıyla olsa da, Osmanlıda anayasal sisteme gidişe etki etmiştir.
1876’da II. Abdülhamit I. Meşrutiyeti ( Parlamentolu – Krallık) ilan eder. İlk anayasa (Kanun-i Esasi ) yürürlüğe girer ama uzun ömürlü olamaz.
1878’de, II. Abdülhamit Meşruti yönetime son verir. İstibdat yönetimi uygular. 30 yıl süren baskı yönetimi 1908’de II. Meşrutiyetin ilanı ve Kanun-i Esasinin yürürlüğe girmesiyle sona erer. Meşrutiyeti yönetime karşı olanlar İstanbul’da, 31 Mart Vak’ası ( Rumi 31 Mart 1325- 13 Nisan 1909) olarak tarihe geçen gerici bir ayaklanma çıkarırlar.
Kurmay başkanı Mustafa Kemal olan Harekat Ordusu bu gerici ayaklanmayı bastırır.
1.Abdülhamit tahttan indirilir sürgüne gönderilir. Ve bir dönem sona erer.
*
Ve … 29 Ekim 1923’te Ankara’dan, Atatürk Cumhuriyeti doğar Anadolu’ya…Öncesi de var … Cumhuriyetin ilanından 570 yıl önce, Ankara’da Ahi Cumhuriyeti (1)
Uygarlığın beşiği bu topraklarda, aydınlanma ışığı hiç sönmeyecek….
*
(1) Yılmaz Öztuna, Türkiye Tarihi, Cilt: II, İstanbul, 1964, s.218.)
Ayhan Öztürk
