Fevzi Paşa Önemli bir konuyu karara bağlamak için, kendisine ayrılan eve akşam Fevzi ve İsmet Paşaları çağırmıştı.
Küçük oturma odasında oturuyorlardı.
Refet Paşa’nın nalına mıhına konuşmalarına değinerek biraz güldüler.
M. Kemal Paşa Fevzi Paşa’ya baktı:
“Paşam!”
“Buyrun!”
“Her an barış konferansına çağrılabiliriz.
Bizi bu önemli görüşmelerde kim temsil edebilir, kim etmeli?
Kesin bir karar verme zamanı geldi.
Seçilecek arkadaşa hazırlık yapacak vakit bırakmalıyız.”
Son günlerin en ciddi sorunu buydu.
Baş delegelik için Başbakan Rauf Bey’i düşünenler çoktu.
Kazım Karabekir Paşa da bu göreve talip olmuştu.
Fethi Okyar olabilir diyenler de vardı.
Fevzi Paşa, Rauf Bey’i anımsattı, İsmet Paşa da Fethi Bey’i.
M. Kemal Paşa, “Rauf Bey Başbakan ” dedi.
“Barış konferansına başbakanların katılmayacağı bildiriliyor.” Rauf Bey’in de katılmaması doğru olur..
Fethi Bey iyidir, güvenirim ama bilirsiniz zora gelmez, rahatını sever.
Bu görev için çok metin, dirençli, inatçı, kararlı, yılmaz, çalışkan biri gerek. Çok çetin görüşmeler olacağını tahmin ediyorum.”
Sessizlik oldu.
M. Kemal Paşa “Ben İsmet Paşa’yı düşünüyorum” dedi.
İsmet Paşa böyle bir şey beklemiyordu. Şiddetle itiraz etti:
“Oo, yo, hayır!”
Fevzi Paşa M. Kemal Paşa’yı destekleyince, İsmet Paşa bağırarak ayağa fırladı:
“Yapmayın! On yıldır savaşıyorum. İki yıldır evimi görmedim. Biraz dinlenmek istiyorum. Hakkım değil mi?”
M. Kemal Paşa da ayağa kalktı, sarıldı:
“Sakin ol. Kaç gecedir doğru dürüst uyuyamıyorum.
Barış konferansında nice sorunlar didiklenecek.
Yılların hesabı görülecek. Kansız savaş gibi bir şey olacak. Dört yıllık çabamız ya boşa gidecek, ya kazanacağız.
Seni düşünmemin bir nedeni karakterin, bir nedeni de Mudanya başarın. Bu hayati işi senden başkasına
emanet etmeyi göze alamadım, alamam.”
İsmet Paşa’yı sevgiyle yerine oturttu.Kahve söyledi.
Barışta izlenecek politikayı konuştular.
Giderek ilkeler belirmeye başladı: “Gerçekçi düşünmek ve davranmak , maceradan ve hayallerden uzak durmak ama her hakkı şiddetle savunmak , bu konuda sabırlı , inatçı ve kararlı olmak.
Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa’nın barış görüşmelerine baş delege olarak katılabilmesi için Dışişleri Bakanı seçilmesi amacıyla Rauf Bey, Yusuf Kemal Bey, Fethi Bey ve Meclis İkinci Başkanı Dr. Adnan Bey’e telgraflar yolladı.
Dr. Başkan Adnan Bey Mecliste yapılan kapalı oy sonuçlarını açıkladı.
” Efendim seçime 174 milletvekili katılmış, 20 çekimser oya karşılık, 154 oyla İsmet Paşa Hazretleri Dışişleri Bakanı seçilmiştir.”
Kaynak: Turgut ÖZAKMAN;Cumhuriyet(1.Kitap)Bilgi Yayınevi,İstanbul,10.Basım,Ekim 2009. s 93-94-95-96-97.
***
Dışişleri Bakanı seçilen İsmet Paşa , Lozan Heyeti Başkanı sıfatıyla tarihteki yerini “Lozan Fatihi ” olarak alacaktır.
