İstanbul işgal edildiğinde tasalıydı ama umutsuz değildi…
“Geldikleri gibi giderler.” dedi!
Rota Samsun’du…
Amasya bildirisiyle tüm vilayetleri, komutanlıkları ve dünyayı uyaran bir çığlık attı. Bildiri ilan edilmeden önce hazırlanması aşamasında 15.Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa’ya bilgi vererek desteğini aldı…
Amasya bildirisi sadece bir isyan bildirisi değildi. Aynı zamanda isyanın gerekçesini, hedefini, nasıl örgütlenileceğini de gösteren bir program taslağı gibiydi. Önce direniş örgütlerinin bir çatı altına toplamasına vurgu yaptı…
“Milletin istikbalini milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” diyerek Padişah’ın hükümranlığını kenara attı…
23 Temmuz 7 Ağustos Erzurum kongresinde “Vatan bir bütündür bölünemez- işgale karşı direnişe geçeceğiz.” çağrısı yaptı. Kongreye Bitlis’ten 3, Erzurum’dan 23, Sivas’tan 10, Trabzon’dan 16, Van’dan 2 olmak üzere toplam 54 delege katılabilmişti. Onlar bir avuç kahramandı…
4-11 Eylül 1919’da Sivas kongresi toplandığında işin rengi ortaya çıktı.
Mandacılığı ret edenlerin parolası “Ya İstiklal Ya Ölüm”dü…
Geriye dönüp reklam filmini bir hatırlayalım mı Erzurum’da ne olmuştu?
M. Kemal bütün rütbelerinden istifa edip, Erzurum’a doğru yola çıktığında sade bir vatandaştı. Karabekir Paşa’ya güveniyordu ama yine de belli olmazdı. Onca zaferler kazanmış, padişahın fahri yaveri-Anafartalar kahramanı-üçüncü ordu müfettişi Mirliva Mustafa Kemal değildi artık. Karabekir Paşa istese M. Kemal’i tutuklatıp, İstanbul’a geri gönderebilirdi, ki bu ihtimal her şeyin başlamadan bittiğini gösterirdi. Erzurum’a yaklaştıkça kaygısı biraz daha arttı. Üç otomobil Kolordu karargâhına doğru döndü. Karabekir Paşa ile göz göze geldi işte o an rahatladı. Paşa, Mustafa Kemale hürmet etti : “Kolordum, subaylarım ve tüm birliklerimle emrinizdeyim.”
Erzurum kongresi, Şark İlleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kongresiydi. Delegelerin bir kısmı sivil ve bölge illerinden olmadığı için M. Kemal’in kongreye katılmasına karşı çıktılar. Üniforması oldukça şaşaalıydı. Püsküllü apoletler-irili ufaklı nişanlar- Padişahın fahri yaveri kordonu vardı. Bazı delegeler alay edercesine; “Savaş kıyafeti mi? Tören kıyafeti mi?” Ne şimdi bu diye mırıldanırken, gülerek delegelere yanaştı;
“Başka kıyafetim yok ki!”
Sonrası reklam filminde var. Erzurum valisinin ceketi, birilerinden alınan pantolon, gömlek ve kravatla salona girdi ve başkanlık koltuğuna oturdu…
M. Kemal’in koltuğa oturduğu o an kazandığı andı…
Erzurum kongresinde çekilen bazı fotoğraflardaki kıyafet sakilliği bundandır
