BİR ÖĞRETMEN YETİŞTİRME MODELİ: NECATİBEY EĞİTİM FAKÜLTESİ

Karasi Darülmuallimini 1910 yılında ilkokul üzerinde dört yıl eğitim veren kurum olarak kuruldu.1924-1925 öğretim yılından itibaren 5 yıllık olan okul, 1930’a kadar iki kez kapatılacak, beş kez yer değiştirecek, kendi yerine yerleşene kadar dört bina kullanacak, 9 müdür eskitecek, 182 de mezun verecekti.

Uzun yıllar öğretmen okuluna, eğitim enstitüsüne ve eğitim fakültesine mekân olan bugünkü adı ile Necati Eğitim Fakültesi Binası, Cumhuriyet döneminin 4. Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati Uğural (1894-1929) tarafından yaptırılmıştır. 1927 yılında temeli atılmıştır. Mimarı Mustafa Necati ekibinde yer alan Prof. Ernst Arnold Egli’dir. 1931 yılında binanın yapımı tamamlanmış, Necati Öğretmen Okulu son kullandığı Balıkesir Lisesi binasından yeni binasına 1932 yılında taşınmıştır.

Bu okulumuz yeni binasına Balıkesir Lisesi ile birlikte taşınınca Necatibey Öğretmen Okulu adını alacak, 1936-1937 eğitim öğretim yılında lise bünyesinden ayrılacak, ortaokul üzeri üç yıl eğitim veren öğretmen okulu haline gelecektir. İlkokullara öğretmen yetiştirme misyonunu 1954’e kadar Necatibey Öğretmen Okulu, 1954’den sonra Necati İlköğretmen Okulu adıyla sürdürmüştür. 1971’de daha önce Mithatpaşa İlkokulu olan tarihi binaya taşındığında öğretim süresi üç yıldan 4 yıla çıkarılmıştır. 1974 ‘de kapatılıp liseye dönüştürülmüş, fakat 1976 yılına kadar öğretmen yetiştirmeye devam etmiştir.

Necatibey Eğitim Enstitüsü ise orta okullara branş öğretmeni yetiştiren bir meslek kurumu olarak 16 Ekim 1944 günü öğretime başlamıştır. 1968’e kadar öğretim süresi lise üzeri 2 yıl iken 1967-1968 öğretim yılından itibaren üç yıla, 1978 -1979 öğretim yılında ise 4 yıla (sekiz yarıyıla) çıkarılacak, 1979’da kapanacak, 1980’den itibaren yerini iki yıl süreyle 4 yıllık Necatibey Yüksek Öğretmen Okuluna bırakacaktı. Necati Eğitim Enstitüsünde, açıldığından bu yana şu bölümler oluşmuş, şu branşlarda öğretmen yetişmiştir:

İlk açılışta Matematik ve Fizik-Kimya Bölümleri ile iki bölümlü ve iki yıl öğretim süreli bir okuldu. 1946’dan sonra R. Şemsettin Sirer’in Milli Eğitim Bakanı olmasıyla bu iki bölümün yerini Toplu Dersler Bölümü aldı. Çünkü bakanın ilkokulla ortaokulu ilköğretim olarak birleştirme, Beden Eğitimi, Müzik, Resim öğretmenleri dışında kalan öğretmenleri de Toplu Dersler adı altında yetiştirme gibi bir düşüncesi vardı. IV. Milli Eğitim Şura kararları doğrultusunda 1949-1950 öğretim yılından itibaren Toplu Dersler uygulamasına son verildi. Yerine Edebiyat ve Fen bölümleri açıldı. 1949-50 yılından 1967 yılına kadar (18 yıl) okulumuzda eğitim ve öğretim Edebiyat ve Fen Bölümlerinde sürdürüldü. Bu dönemde okulun öğretim süresi lise (ya da öğretmen okulu üzeri) 2 yıldı.

1967-1968 öğretim yılından itibaren bütün eğitim enstitülerinde yeni bir yapılanmaya gidildi. Edebiyat Bölümü “Türkçe” ve Sosyal Bilgiler” biçiminde ikiye ayrılırken, Fen Bölümü “Matematik” ve “Fen ve Tabiat Bilgileri” bölümlerine ayrıldı ve Eğitim Enstitülerinde öğrenim süresi 3 yıla çıkarıldı. Okulumuz da bu düzenlemeye uygun biçimde “Matematik”, “Fen ve Tabiat Bilgileri” ve “Edebiyat” olarak üç bölümlü bir okul haline geldi, Sosyal Bilgiler Bölümü ise 1974-75 yılında açıldı.

1949-1967 yılları arasında Edebiyat Bölümünde esas olan Türkçe öğretmeni yetiştirmek olmakla birlikte ek branş olarak Sosyal Bilgiler öğretmeni de yetiştirildi. Edebiyat bölümünün programı IV. Şurada (1949) kabul edilen Edebiyat Bölümü Ders Dağılım Çizelgesine uygun olarak sürdürülmekteydi. Bu çizelge 1955, 1957’de bir takım değişiklikler geçirdi, 1966 yılında ise müstakil Türkçe Bölümü oluştu ve bölüm yeni programına kavuştu. Matematik öğretmeni yetiştirme boyutu uzun yıllar Fen bölümünün bir branşı şeklinde sürdürüldü.

1978-1979 Eğitim öğretim yılından itibaren bütün bölümlerde öğretim süresi 4 yıla çıkarıldı. Aynı yılın sonunda da enstitü faaliyetine son verildi.

1982’den sonra ise ülkedeki diğer öğretmen yetiştiren kurumlarla birlikte, Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinden Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) bünyesine devrolacak ve Uludağ üniversitesine bağlı 4 yıllık fakülte haline gelecekti. Uludağ üniversitesi tarafından atanan dekanlarla yönetilen kuruma, bu dönem pek de iyi gelmedi. Kütüphanesindeki çoğu öğretmen yetiştirme ile ilgili, içlerinde eski müdürlerin, hocaların yapıtları da olan 20 bin eser bu dönemde Balıkesir’deki liselere, ortaokullara, ilkokullara gönderildi. Bir anlamda okulun geçmişiyle bağı koptu.

Necatibey Eğitim Fakültesi 1992 yılında yeni kurulan Balıkesir Üniversitesine bağlandı.  Okul o günden bugüne 1910 yılında başlayan Türk Eğitim Tarihi içindeki misyonunu devam ettirmekte, öğretmen yetiştirme faaliyetinin yanı sıra bilimsel yayın faaliyetini de artan ivme ile sürdürmektedir.

Okul, 1998-1999 öğretim yılından itibaren Sınıf öğretmenliği, 2006-2007 Eğitim-Öğretim yılından itibaren ise Okul Öncesi Öğretmenliği bölümleri ile öğretim faaliyetini zenginleştirmiştir.  2016 yılından sonra bu bölümler Temel Eğitim Bölümü adı altında birleştiler.

Necatibey İlköğretmen Okulu ve Necati Eğitim Enstitüsü en verimli dönemini efsane müdürleri Adnan Çakmakçıoğlu (1954-1959 arasında müdürlük yaptı) ve Osman Hatipoğlu (1962-1972) döneminde yaşadı. Bu dönemin özelliği şuydu:

Okulda öğrencilerin %75 yatılıydı. Örencilerini yazılı ve sözlü sınavla kendisi seçerdi. Bu öğrencilerin çoğu, ekonomik olanakları düşük ailelerden gelirdi. Kimin öğretmen olacağına, mezunlardan hangilerinin öğretmen okullarına hangilerinin ortaokullara atanacağına karar, okulun öğretim kadrosu içinde verilirdi. Okulun öğretim kadrosu, Yüksek Öğretmen Okulu ya da Gazi Eğitim Enstitüsü mezunu olan, alanda çalışmış öğretmenler içinden gelirdi. Öğrenciler okul yaşamına, okul yaşamının düzenlenmesine ve denetimine aktif biçimde katılırdı.

Öğretmen Okulu ve Eğitim Enstitüsü dönemlerinde (1910-1979) okulumuz kabaca 12.000 civarında öğretmen yetiştirmiştir. Bunun 3.000-3 .300’ü Öğretmen Okulu, 8.700-9.000’u ise Necati Eğitim Enstitüsü mezunlarıdır.  Bu yıllar arasında her iki okul da “erkek yatılı” özelliğindeydi. Öğrencilerin %75’i yatılı okuyordu. Geri kalan %25 gündüzlüydü ve öğrencilerin çoğu kızlardan oluşurdu.

Yüksek Öğretmen Okulu ve Fakülte dönemlerinde geçen 40 yıl içinde ise (1979-2019) okulumuzdan 21.000 civarında öğretmen (Uludağ Üniversitesi bünyesinde verilen mezunlar, tezsiz yüksek lisans ve lisans mezunları) adayı mezun oldu. Bunlara 7.000 civarında formasyon mezunları ile ve Mektupla Öğretim (Bu konuda bir belirsizlik var. Literatürde 3-5 bin görünürken, Necatibey Eğitim Fakültesi arşivindeki belgeler bu rakamın 9 binlerin üzerinde olabileceğini gösteriyor.) ve formasyon (7 bin civarında)eklenirse Necatibey Eğitim Fakültesi geleneği içinde Türkiye Öğretmen yetiştirme sürecine 45-50 bin civarında öğretmen ile katkı verildiği söylenebilir.

Okulda bugün itibarı ile öğrenci mevcudu 3300 civarındadır, 128 akademik personeli, 25 çalışanı, ile16 dalda öğretmen yetiştirilmektedir. Öğretmen yetiştiren bölümler ve alanları şöyledir:

Ayrıca yüksek lisans, doktora çalışmaları ile bir yanıyla öğretim elemanı yetiştirmeye katkı vermekte, diğer yandan eğitim bilimleri alanında nicel ve nitel bilimsel araştırma faaliyetlerini sürdürmektedir.

Necatibey Eğitim Fakültesi 2018 yılında 679 mezun vermiştir. Mezunların çoğunun bugün öğretmenlik dışında polislikten garsonluğa bütün mesleklere dağılmış olması ise kuşkusuz onun ayıbı değildir. Ama bu, elbette 1980’den bugüne eğitimin ne hale getirildiğinin öğretmen yetiştirme boyutunda somut bir göstergesidir.