“Kümelenme” özellikle son 10 yılda Balıkesir’de de moda terim haline geldi.
Konuşmacılar sözleri arasında yer vermekten haz duydu.
Kümelenme; aynı ya da benzer iş kolunda faaliyet gösteren, coğrafi olarak birbirine yakın, birbirleriyle işbirliği ve rekabet halinde olan üretici firmalar ve onları destekleyici firma ve kurumların bir araya geldiği bir çalışma modeli olarak tanımlandı.
Esasen tanımı yapılmadan, terim halinde kullanılmadan Balıkesir’de kümelenme modelleri çok önceli reel sektör içinde var olmayı başarabilmişti.
***
Bütün dünyada yeni iş modelleri arayışı çerçevesinde yükselmeye başlaması ve başarı kazanılması üzerine kamu planlaması ile Türkiye’de de gündemde tutuldu.
Bazı illerde başarılı girişimler oldu.
Balıkesir’de bu alanda Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü çok çaba sarf etti.
Lakin moda terim haline gelme süreci ile birlikte ortaya çıkan planlama çalışmaları Balıkesir’de meyve vermedi.
Kümelenme adına birazda Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğünün bastırması ile birkaç proje yapıldı.
Çalışmalar hedefine ulaşamadı.
***
Balıkesir ekonomisinde yıllara sair büyük katkı yapan kümelenme modelleri vardı.
Bu sektörlerden bir tanesi haddeciler idi.
İhtisas Organize Sanayi Bölgelerinin kuruluşunu dahi yapmalarına rağmen sektör tamamen yok oldu.
Bir diğer sektör Dursunbey merkezli orman ürünleri kümelenmesi idi.
Önce çam ormanı varlığı tüketildi.
İthalat başladı.
Sonrada sektör küçülerek beklen sıçramayı yapamadı.
***
Kümelenmenin en bariz örneği ise tarım makinaları imalat sektöründe oldu.
Bir zamanlar Balıkesir’de tarım makinesi imalatı yapan 400-450 işletme varlığı mevcuttu.
Çoğu Balıkesir Sanayi tarihinin sayfaları arasında yok oldu gitti.
Ayakta kalanların bazıları 2000’li yıllarda CNC makine yatırımı ve ihracat hamlesi ile büyüdü.
***
Burada sihirli bir soru ortaya çıkıyor.
Sanayi üretiminin olağan akışı içinde kümelenme kendiliğinden gerçekleşirken; planlı kümelenme neden Balıkesir’de hayata tutunamıyor?
Oysa Balıkesir Sanayisi olarak sıkıntı duyulan konuların başında AR-GE meselesi geliyor.
Teknoloji üretemiyor.
Know-how ithalatı yaparak üretime geçiyor.
Üretimde verimliliği üst noktalara taşıyamıyor.
Bunun içinde yalın üretim tekniklerinden uzak plansız fabrika yerleşimine kadar pek çok etken var.
Yeterli kaynak yok.
Tamda kümelenme ile gücün birleştirilmesi gereken bir durumla karşı karşıya.
***
Bunun bir nedeni olması gerekiyor.
Kümelenmeyi sağlayan ana nüve ortaklık ve işbirliği kültürü.
Buradan hareketle; “Balıkesir’de ayrışmanın kazandığı ivme kümelenmenin önünde büyük bir engel haline mi geldi?” sorusunu sorabiliriz.
Uzun zamandır planlı çalışmalar içinde beklenen sonucu vermeyen tek konu kümelenme değil hiç kuşkusuz.
Balıkesir İlinin ortak akıl meselesi.
İstisnasız, seçilen, seçilmeyen, atanan, atanamayan her etkili pozisyon sahibi veya adayı ortak akla vurgu yaptı.
Şehrin ortak akılla yönetileceğini ve ortak aklın oluşturulmasına yönelik çalışma yapılacağı sözünü verdi.
Kümelenmenin başarılı veya başarısız olması; Balıkesir’de ortak akıl, ortaklık kültürü, işbirliği kültürü ve ayrışma-bir olma ile tam olarak paralel seyir izlemektedir.
