Balıkesir’de bulunan ‘Amsonia orientalis-mavi çiçek’, yıllar içinde yok oldu. Bitki şu an sadece 19 yıl önce Prof. Dr. Gülendam Tümen tarafından üniversite bahçesine dikilen alanda bulunuyor. Akademisyenler, antikanser ve antitümör özelliğe mavi çiçeğin yeniden yayılış göstermesi için ‘Balıkesir mavi çiçeğini arıyor’ sloganıyla araştırma başlattı.
Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü akademisyenleri, Türkiye’de de tükenmekte olan nadir bir tür için alarma geçti. Bilimsel adı ‘Amsonia orientalis’ olan ve halk arasında ‘doğu razyası, mavi yıldız, mavi çiçek’ olarak bilinen bitki şu an sadece Balıkesir Üniversitesinin bahçesinde bulunabildi.
19 YIL ÖNCE DİKİLMİŞ
Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gülendam Tümen, 19 yıl önce mavi yıldız bitkisini buldu. Balıkesir Paşaalanı mevkiinde bulunan dere yataklarında, o dönem NEF Biyoloji Bölümü öğretim üyesi Osman Yıldırım ile bitkiyi bulduklarını belirten Tümen, bitkiden 20-30 kök alarak üniversite bahçesine ektiklerini söyledi.
Çiçeği ilk bulan Prof. Dr. Gülendam Tümen, şu açıklamayı yaptı:
“Mavi çiçekten 20-30 kök alarak dönemin Fen Edebiyat Fakültesi, şu anki Eğitim Fakültesinin içinde olan binamızın yanına ektik ve bitki 19 yıldır orada yaşıyor. Ama Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesine, Orman Bakanlığı tarafından verilen Balıkesir ve Kütahya biyoçeşitlilik çalışmaları sırasında, bütün aramamıza rağmen 3 lokalitede bulunan bu bitkiyi bulamadık. Bitkinin doğada yok olduğunu düşünüyoruz. Bitki şu anda sadece üniversite bahçesinde yaşıyor ve çiçek açma zamanı. Biz Balıkesir halkından da yardım istiyoruz. Mavi mavi açıyor, çok güzel bir görüntüsü var. O zaman çiçeği yeniden doğada bulmuş olacağız. Bu nedenle sloganımızı, ‘Balıkesir mavi çiçeğini arıyor’ olarak belirledik.
“ANAVATANI HİNDİSTAN AMA SADECE TÜRKİYE VE YUNANİSTAN’DA VAR”
Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Satıl, bitki hakkında şu bilgileri verdi:
“Bilimsel adı ‘Amsonia orientalis’ olan ve halk arasında ‘doğu razyası, mavi yıldız, mavi çiçek’ olarak bilinen bu bitkinin, anavatanı Hindistan. Ama şu an dünyada sadece Türkiye ve Yunanistan’da var. O nedenle de nadir bitkilerden sayıyorlar. Yoğun şehirleşmeden dolayı türlerin yayılış alanları yok edildiği için, türlerde şu an yok oluyorlar. Balıkesir’de tek bir lokalite de biz bu çiçeği Paşaalanı mevkii dere yatağında tespit etmiştik. Ancak orada yoğun bir şehirleşme ve dere yatağı ıslahı oldu. Dereler betonlaştırılınca türün doğal yayılış alanı ortadan kalktı. Balıkesir de 2 yıl süren arazi çalışmaları nda izine rastlayamadık. Bir habitatı yok. 19 yıl önce Gülendam hocamız tarafından fakültenin bahçesine gelip ekilen tür, şu an açtı. Bunların koruma altına alınması lazım. 2 tür koruma var. Biri in-situ dediğimiz, türün yayılış alanında korunması. Türün yayılış alanı kayıp olduğu için bunu yapamıyoruz. Diğer koruma yöntemi ise ‘ex situ’ dediğimiz, türün yayılış alanı dışında, botanik bahçeler gibi yerlerde yapılan koruma çalışması. Şu an bu türün yaşam alanlarına uygun bir habitat da koruma altına alınması lazım”
‘ANTİKANSER VE ANTİTÜMÖR ÖZELLİĞE SAHİP’
“Dünya Koruma Birliği (IUCN) tarafından bu tür çok tehlikede, yani CR kategorisinde bulunmaktadır. Aynı zamanda bu bitkinin tıbbi önemi var. İçerdiği çeşitli alkaloitlerden dolayı antikanser ve antitümör özelliğe sahip tıbbi bir bitkidir. Yani bu amaçla ilaç yapımında kullanılabilir. Ayrıca gördüğünüz gibi mavi morumsu çiçeği ile de bir albenisi var. Bunun kültür formları batıda ve Amerika da park ve bahçelerde çiçekçilikte kullanıyor. Ülkemize de çiçekçilerde kültür formlarını bulmamız mümkün.” Emrah ERDOĞAN/BALIKESİR(balikesir24saat)
