Zeytinin başkentidir dediğimiz Edremit Körfezi’nde; son 25 yılda, üç buçuk milyon zeytin ağacının bulunduğu alan imara açıldı. Bu ne yaman çelişkidir bu böyle…
Bölgede 1923-2000 yılları arasında verilen maden ruhsatı sayısı; bin yüz seksen altı… 2000’den sonra ise verilen maden ruhsatı sayısı; üç yüz seksen altı bin… Bir yirmi yıl sonra çok daha korkunç bir tablo ile karşılaşmamak adına hep birlikte; ‘’ Havama, suyuma, toprağıma dokunma’’, diye haykırıyoruz.
Ayvalık’ın güzide işletmelerinden biri olan Aktepe Zeytinyağı ve Zeytinyağları ‘nın sahibi Aydın Şensal, sadece söylemde kalmadı. Zeytinden yana olduğunu kanıtladı. Bir zeytin dostu olarak, zeytinliklerin madenciliğe açılmasını öngören, Temmuz 2014’te TBMM’ye sunulan torba yasaya karşı direndi. Zeytin meşalesini Ayvalık’tan yakan Aydın bey, change.org.’ta ‘’Zeytinime Dokunma’’ etiketiyle imza kampanyasını başlattı. Mart 2022 itibariyle dört yüz seksen beş bin imzaya ulaşan kampanya, torba yasadan ilgili yasanın çıkarılmasını sağlamıştı. Aydın bey nezdinde, bu kampanyayı imzalayıp destek olan herkese sonsuz teşekkürler. Var olun, zeytinden yana olan cesur yüreğinizle…
Altınova’daki Aktepe Zeytinyağı Fabrikası, Ayvalık’ın Zeytin Endüstri Binalarının öne gelenlerinden birisidir. 1888 yılında, Ziya Şükrü Şensal tarafından iki katlı han olarak yapılmıştır. 1940 yılında, zeytinyağı fabrikası ve un fabrikasına dönüştürülmüştür. Son sözün sonsuza dek zeytin ağacının olduğunu bütün dünyaya anlatan Aydın Bey de ilk günden beri olduğu gibi ailesi üretime bugün de devam etmektedir. Kendisi Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Derneği Başkanı olarak da başarılı çalışmalara imza atmaktadır.
Ayvalık’ın ilk belediye başkanlarından Muhit Özyiğit’in zeytine ve zeytinyağına olan ilgisi, ailesinden gelmektedir. Yurt dışında eğitim gören Özyiğit, dünyadaki zeytinyağı üretimini araştırmıştır. Kendisi, 1939 yılında Tariş Genel Müdürü olur. Bu çabası yaşamı boyunca sürmüştür. Zeytin üreticilerini bir ara getiren Muhit Bey, Ayvalık Zeytin ve Zeytinyağı Müstahsilleri Cemiyeti’ni kurmuştur. Kendini ölümsüz ağaca adayan değerli başkan, 16 Nisan 1987’de vefat etmiştir. Kendisini saygı ve rahmetle anıyoruz.
Ayvalık’ın edebiyat yaşamıyla ayrı düşünemeyen Ahmet Yorulmaz, ‘’Bizim Zeytinyağlı Yemeklerimiz’’, adlı eseriyle Ayvalık’a paha biçilemez bir değer katmıştır. Zeytin kültürünü ve zeytinyağlı yemekleri o yıllardan geleceğe büyük bir ustalıkta taşımıştır. Bu yönüyle de Yorulmaz, Ayvalık’ın en önemli değerli arasında zeytinin sonsuzluğu gibi yer almaya devam edecektir.
Çevre sorunlarını, fabrika atıklarının körfezi kirleteceği ve doğal yaşamı olumsuz yönde etkileyeceği gibi önemli konulara işaret eden, bir çevreci film olan ‘’Tuzak’’, Ayvalık’ta çekilmiştir. 1976 yapımı olan filmin yönetmeni Atıf Yılmaz ‘dır. Senaryosunu Umur Bugay’ın yazdığı filmin başrolünü Cüneyt Arkın üstlenmiştir. Türk sinemasının unutulmaz isimlerini buluşturan bu film, o dönem oldukça beğenilmişti.
‘’Babam ve Oğlum’’, gibi sinemamızın başyapıtları arasına girmeyi başaran yapıma da ev sahipliği yapmıştır Ayvalık. Ve daha birçok film ve dizi, Ayvalık’ın bir kültür durağı olan ‘’Sural Çiftliği’’ nde çekilmiştir. Kendi ifadeleriyle geçimini asırlardır zeytincilik ve tarım faaliyetleri ile devam eden Sural ailesinin hayat verdiği Sural Çiftliği, bir taraftan da geleceğimiz çocukları da zeytin ve zeytin kültürü ile buluşturmuştur. Bu amaç doğrultusunda birçok etkinliği düzenlemiştir.
Her dönem değişilmez değeri ve önemi Ayvalık’ta gören zeytin ağacı, Ayvalık’ın en güzel köşelerinden biri olan Büyük Park’taki antik varlığı ile geleceğe uzanmaktadır. Parkın ve amfi tiyatronun girişine, podima taşlarından yapılmış olan yerdeki heybetli zeytin ağacı figürü, ziyaretçilerin oldukça yoğun ilgi gösterdiği bir eserdir. Bu vesileyle Ayvalık’a bambaşka değer katan restorasyon projelerini hayata geçiren Prof. Dr. Ömer Özyiğit, eşi arkeolog Suzan Özyiğit, arkeolog-resroratör Ertan Aksoy ve bu değerli isimlerin öğrencilerini anmadan olmaz. (Son)
“Cumhuriyetimizim Yüzüncü Yılında Geçmişten Günümüze Ayvalık’ta Zeytin Hasadı” adlı kitabı ücretsiz olarak okuyabilirsiniz:
