Bu hafta Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı. Kutlu olsun. Bu haftaki sohbet konumuz bu bayramımız üzerine olacaktır. Tarihsel süreçle başlayalım. 30.Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu yenilmişti. İtilaf devletleri 6 Kasım günü İstanbul önlerine gelmişler ve kenti abluka altına almışlardı.
Mustafa Kemal 13 Kasım 1918 günü İstanbul’a gelir. Durumu görünce yaverine “Geldikleri gibi giderler” der. Bu arada Meclisi Mebusan seçim süresi bittiğinden padişah tarafından dağıtılmış ve olağanüstü durum var diye yenilenmemişti. Devlet monarşi şeklinde yönetilmekteydi.
Mustafa Kemal İstanbul’da 16 Mayıs 1919 tarihine kadar kurtuluş için çeşitli çareler aradı, çeşitli kişilerle görüşmeler yaptı. O’nun bu çalışmaları İngilizleri rahatsız etmişti. Mustafa Kemal de İstanbul’dan bir şey yapılamayacağını görmüş ve Anadolu’ya geçmenin yollarını arıyordu. Bu arada Samsun çevresinde Rum çeteler Türk köylerini rahatsız ediyor ve bu çetelere karşı başta Topal Osman olmak üzere Türk çetelerde karşılık veriyordu. Rumlar Türklerin bu karşı koyuşlarını durdurmak için Türkleri İngilizlere şikayet ettiler. İngilizler durumu padişaha bildirdi. Padişah ise kurtuluşu İngilizleri memnun etmekte buluyor ve politikalarını buna göre düzenliyordu. Türk çetelerinin durdurulması için Mustafa Kemal’i Samsun’a ordu müfettişi olarak göndermeye karar verdi. İngilizler ise içten içe Mustafa Kemal’in İstanbul’dan ayrılmasından memnundu.
Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı için Anadolu’ya geçmek istiyordu. İngilizler ayrıca bindiği gemiyi Karadeniz’de batırıp Mustafa Kemal’den kurtulmayı planlamakta idiler. 15 Mayıs 1919 günü Yunan ordusu İzmir’e çıktı ve işgal etti. Askerlerimizi şehit etti. 16 Mayıs 1919 günü Mustafa Kemal ve yanında 23 arkadaşı Bandırma Vapuruna binerek yola çıktılar. Mustafa Kemal İngilizlerin niyetini anladığından vapuru kıyıya yakın seyir ettirdi. Bundan dolayı yolculuk üç gün sürdü ve 19 Mayıs 1919 günü Samsun’a çıktı. Samsun’da gerekli incelemelerden sonra yola çıktı ve Havza’da ilk genelgesini yayınladı. Bu Kurtuluş savaşının resmen başladığının ilanıdır. Bundan dolayı 19 Mayıs günü bayram olarak ilk defa 1926 yılında kutlanmıştır.1935 yılında ise Atatürk Günü adı altında kutlanmaya başlanmıştır.
Bu arada 12 Mayıs 1916 tarihinde savaş sırasında İstanbul Erkek Öğretmen Okulu öğrencileri Jimnastik Şenlikleri adı altında bir bayram kutladılar. Bu bayramın kutlanması daha sonraki yıllarda da devam etti. Bu bayrama Mektepliler Bayramı adı da verilir.1927 yılında Milli Eğitim Bakanlığı bu Mektepliler Bayramını kutlamayı üstüne aldı. İki bayram birleştirilerek 19 Mayıs günü kutlanmaya başlandı.
1935 yılında bu bayram “Atatürk Günü” adı altında resmileşti.1938 yılında “Gençlik ve Spor Bayramı” adını aldı.12 Eylül 1980 tarihinde adı “Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı” olarak değiştirildi.2011 yılında kutlamalarına sınırlama getirildi. Yargıtay bu sınırlamayı durdurdu. Fakat bakanlık tekrar 2012 yılında sınırlamayı tekrarladı.
Halkın bayrama sahip çıkması ile bakanlık sınırlamayı kaldırdı ve bayram kutlanmaya devam etti. Ülkemizin düşman işgalinden kurtuluşunun başlangıcı olan bu bayramımız kutlu olsun.
Saygılar.
18.Mayıs.2024
Sinan Kahyaoğlu
