Anadolu’da ilk devlet Hattilerdir. Hattilerin başkenti ise Kızılırmak yayı içindeki Hattuşa’dır. Daha sonra Anadolu’da Hititler devlet kurmuşlardır. Hititler Anadolu’nun ilk imparatorluğudur. Hititler önce Kayseri’yi başkent yapmışlar ama sonra Hattuşa’yı başkent kabul etmişlerdir.
Hititlerden sonra Anadolu’da pek çok devlet kurulmuştur. Bu devletlerin başkentleri ise kurulduğu bölgede yer almıştır. Salihli’de Sardes kenti Lidyalıların başkenti olup dünyada ilk paranın basıldığı yerdir. Daha sonra Anadolu Pers istilasına uğramış ve Anadolu satraplıklara ayrılmıştır. Başkent yoktur. Satraplık merkezi kentler vardır. Büyük İskender Persleri yenip Anadolu’yu ele geçirdikten sonra yine Anadolu’da bir başkent görülmez.
İskender’den sonra özellikle Bergama’da Bergama krallığı kurulmuş ve tüm Batı Anadolu’ya hakim olmuştur. Bergama dünyada bugünkü kitabı oluşturan kenttir. Bergama krallığını M.Ö.132 yılında Roma İmparatorluğu hakimiyetine geçmiştir.330 yılına kadar yine Anadolu’da bir başkent yoktur. 330 yılında Roma imparatoru Konstantin Roma’nın başkentini İstanbul’a taşımıştır. İstanbul 395 yılına kadar Roma İmparatorluğu’nun başkenti olmuştur.
Bu tarihte Roma ikiye ayrılınca İstanbul Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti olmuştur. 1075 yılında Anadolu’da Selçuklu Devleti kurulmuştur. Bu devletin başkenti ise İznik kentidir. Selçuklular haçlı seferleri sırasında başkentlerini Konya’ya taşımışlardır.
Selçukluların yıkılmasından sonra Anadolu’da pek çok beylik ortaya çıkmıştır. Bunlardan büyüyecek olan Osmanlı Beyliğinin ise kurulduğu yer Söğüt’tür. Osmanlılar önce Söğüt, sonra Bilecik, sonra Bursa, sonra Edirne’yi kendilerine başkent yapmışlardır. 1453 yılında İstanbul alınınca başkent İstanbul’a taşınmıştır.
1918 yılında Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İstanbul itilaf devletleri tarafından ablukaya alınmıştır. 1919’da Mustafa Kemal Kurtuluş savaşını başlatınca İstanbul’un abluka altında olduğunu ve bu yüzden sağlıklı kararlar veremeyeceğini söylemiştir. 1920 yılında Meclisi Mebusan açılmış ve Misakı Milli kararını almıştır. Bunun üzerine İngilizler İstanbul’u fiilen işgal ederek Meclisi dağıtmışlardır.
Bu arada Erzurum ve Sivas kongrelerini yapan Mustafa Kemal kendisine merkez olarak Ankara’yı seçmiştir. Ankara İç Anadolu’nun kuzeybatısında İstanbul yolunu kontrol eden ve tüm yolların kesiştiği bir yerdedir. 1300-1400 arası burada bir Ahi Cumhuriyeti kurulmuştur. Ahi kentidir. Ahilik esnaf Bektaşiliğidir. Meclis dağıtılınca Mustafa Kemal meclisin Ankara’da toplanmasını istemiş ve 23.Nisan.1920 tarihinde Ankara’da Büyük Millet Meclisi toplanarak Kurtuluş mücadelesini eline almıştır. Meclisin açılması ile yönetim fiilen Ankara’nın eline geçmiştir.
İstanbul’daki padişahın hükümeti ise tabansız kalmıştır. Sakarya savaşı sırasında bir ara başkenti taşıma zorunluluğu gündeme gelmiş ve Kayseri’ye taşınması düşünülmüştür. Fakat gerçekleşmemiş ve başkent Ankara’da kalmıştır. Kurtuluş savaşı bittikten sonra Mudanya Ateşkes Antlaşması ve Lozan Barış Antlaşması imzalanmıştır. Lozan antlaşmasına göre İtilaf devletlerinin İstanbul’u terk etmesi gerekmektedir.6.Ekim.1923 tarihinde Ordumuz İstanbul’a girerek 5 yıllık esareti sona erdirmiştir.
İstanbul’un kurtarılmasından sonra mecliste başkent tartışmaları olmuştur. Bazı milletvekilleri başkentin tekrar İstanbul’a taşınmasını dile getirmişlerdir. Oysa İstanbul artık güvenli bir kent değildir. 13.Ekim.1923 günündeki toplantıda Ankara başkent olarak kabul edilmiştir. Türk’ün ebedi başkentidir. Saygılarımla
19.Ekim.2024
Sinan Kahyaoğlu
