Bu hafta tarihimizde çok önemli bir olay olan Amasya genelgesinin yıldönümü idi. Bundan dolayı bizde bu hafta bu konu üzerinde sohbet edeceğiz.
30.Ekim.1918 tarihinde imzalanan Mondros ateşkes antlaşması üzerinden itilaf devletleri antlaşmayı tanımadan Anadolu’yu işgale başlamışlardı. Paris görüşmelerinde İzmir Yunanistan’a verildi. Yunan ordusu ortada hiçbir neden yokken İzmir’e çıktı ve işgal etti.
İzmir’in işgalinden bir gün sonra 16.Mayıs.1919 tarihinde Ulu Önder Mustafa Kemal Bandırma vapuru ile Samsun’a hareket etti. Görevi Samsun çevresindeki Türk çetelerini durdurup Rumları korumaktı. Böylece İngilizler memnun kalacak ve padişaha dokunmayacaklardı. Oysa Mustafa Kemal kurtuluşun bir milli mücadele ile kazanılacağını anlamıştı.19.Mayıs.1919 günü Samsun’a çıktı. Etrafı dinledikten sonra Havza’ya geldi. 28.Mayıs.1919 günü Havza genelgesini yayınladı. Bu genelgede halkın işgallere karşı sessiz kalmamasını ve bunun için işgalleri protesto eden mitingler yapılmasını istemiştir. Böylece halkta ulusal bilinç oluşturmuştur.
Böbreklerinden rahatsız olduğundan dolayı Havza kaplıcalarında kür yaptı. Daha sonra tekrar yola çıktı ve Amasya’ya geldi.22.Haziran.1919 günü Amasya’da Saraydüzü mevkiindeki 5.Kafkas fırkasının karargahında Amasya genelgesi hazırlandı ve yayınlandı. Genelgeyi Mustafa Kemal, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele imzalamıştır. Böylece kurtuluş hareketi kişisel hareketten çıkıp milletin birlik ve dayanışmasını sağlamıştır. Amasya genelgesinin kararları şunlardır.
-Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
-Vatanın tamamı milletin istiklali tehlikededir. Hükümet merkezi itilaf devletlerinin kontrolünde olduğundan dolayı sorumluluğunu yerine getiremiyor. Bu durum milleti adı var kendi yok durumuna düşürüyor.
-Her türlü etki ve denetimden uzak bir milli heyetin varlığı gerekmektedir.
-Bunun için Sivas’ta milli bir kongre toplanacaktır.
-Doğuda Erzurum’da 10.Temmuz’da bir kongre toplanacaktır.
-Temsilciler Müdafa-i Hukuk dernekleri ve belediyeler tarafından seçilecektir.
-Askeri ve sivil kuruluşlar hiçbir şekilde terk edilmeyecek başkalarına verilmeyecektir.
-Silahlar elde tutulacaktır.
Amasya genelgesi Cumhuriyetin şafağıdır. Maddeleri içinde padişah yoktur ve kuvvet millete verilmiştir. Bu genelge bir ihtilal beyannamesidir. Emperyalizme bir kafa tutuştur. Daha sonra bu genelge üzerinde gelişmeler yaşanmıştır. Mustafa Kemal önce Erzurum’daki kongreye katılmış ardından Sivas’ta kongre toplanmıştır. Minnetle anıyorum. Saygılar.
25.Haziran.2023
Sinan Kahyaoğlu
