Bu hafta sizlerle Türk Hava Kurumu(THK) üzerine sohbet edeceğiz. Çünkü bu hafta THK’nun kuruluşunun 98. yıldönümü. THK 16 Şubat 1925 tarihinde Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün isteği ile kurulmuştur. Kurulduğu andan itibaren kamu yararına çalışan dernek statüsü almıştır. Hala bu özelliğini korumaktadır.
Önce insanın havacılık serüvenine bir bakalım.
İnsanlar eski çağlardan beri uçmak istemiştir. Bunun için çeşitli deneyler yapmaya çalışmıştır. Şehname‘de İran şahlarından birisi, bir tahtın dört ip ile birer kartalın ayaklarına bağlanmasını ve bu sayede tahtın havalanıp uçmasını istemiştir. Bu anlatılır.
Daha sonra Grek mitolojisinde kanatlı at figürü olan Pegasus dile getirilmiştir. Yine Daidalos kanatları ile güneşe kadar uçmaya kalkmış ama kanatlarını bağlayan mumlar eridiğinden yere çakılmıştır.
15. yüzyılda Leonardo da Vinci‘nin çizdiği bazı şekillerde balona bağlı bir geminin havaya kalktığı ve yelkenleri ile havada seyahat ettiği belirtilir. Yine Leonardo da Vinci aya çıkan insan resmi çizmiştir. Resimde bir fıçı içinden ayın yüzeyine inen insanlar gösterilir.
1624 yılında ise pratik olarak ilk defa Hezarfen Ahmet Çelebi kendi yaptığı kanatları takarak Galata Kulesinden kendini boşluğa bırakmış ve uçarak Üsküdar tarafına geçmiştir. Onun bu başarısı Kadızadeler tarafından padişahın kışkırtılmasıyla cezalandırılmıştır. Kadızadelere göre bu zat kanatları ile uçarak sarayın içine girip kendisini öldürebilecektir. Padişah 4. Murat Hezarfen Ahmet Çelebiyi Fizan’a sürer ve Çelebi orada ölür.
Yine aynı zamanda Lagari Hasan Çelebi roket denemesi yapar. Kendi yaptığı roket ile havaya uçar roketin yakıtının bittiği yerden bugünkü paraşüte benzer bir paraşütle yere iner. Tabii Lagari Hasan Çelebi’de cezalandırılır. Avrupa’nın aydınlanma çağını yaşaması ile 18. yüzyılda balonlar havaya uçurulur ve insan havaya çıkar. 1797 yılında ilk paraşütle atlayış gerçekleştirilir.
1903 yılında Amerikalı Wright kardeşler yaptıkları uçak ile ilk defa uçarlar. Bu dünya tarihinde çok önemli bir dönüşümü sağlar. Hemen üretilen uçaklar askeri alanda kullanılmaya başlanır. Böylece düşman hatları havadan gözlenebilmektedir. Havadan çekilen fotoğraflar ile düşmanın her hareketi adım adım izlenir hale gelir.
Osmanlı İmparatorluğunda Mahmut Şevket Paşa bu gelişmenin önemini kavrar ve 1911 yılında Osmanlı Hava Kuvvetlerini kurar. O yıllarda uçağa tayyare adı verilir. Osmanlı yeni tayyareler alır. Yurt dışına pilot yetişmesi için eleman yollar. 1. Dünya Savaşında hava kuvvetleri çok önemli görevler üstlenir. Savaş sırasında uçaklara sadece gözlem ve keşif değil bomba ve makinalı tüfekte takılarak hava saldırıları da başlar.
Kurtuluş savaşımızda uçaklarımız çok önemli görevler görmüştür. Vecihi Hürkuş en popüler pilotumuzdur. Cumhuriyetin ilanından sonra 1926 yılında kendi uçağını kendisi üretmiş ve uçurmuştur. Cumhuriyet ilan edildikten sonra her alanda kalkınma faaliyetleri başlayınca havacılıkta boş bırakılmadı. Çünkü gelecek üstünlüğün hava kuvvetlerinde olduğu görülmüştü. Bunu gören Ulu Önder Atatürk “İstikbal göklerdedir.” demiştir. Yani hava üstünlüğünü elinde tutan ülkeler daha avantajlı duruma geçer demiştir.
Atatürk’ün isteği ile gençlerin havacılığa alıştırılması için 16 Şubat 1925 tarihinde Cevat Abbas başkanlığında Türk Tayyare Cemiyeti kurulmuştur. Adı daha sonraları Türk Hava Kurumu’na dönüşmüştür. Türk Hava Kurumu gençlere planör, paraşüt , model uçak yapımı ve diğer konularda eğitim vermektedir. Paraşüt tesisleri Eskişehir İnönü’dedir. Burası Kurtuluş savaşımızda ilk zaferimizi kazandığımız yerdir. Cumhurbaşkanı, kuvvet komutanları, Ankara valisi kurumun üyesidirler. THK hala faaliyetlerine devam etmekte ve Türk gençlerine havacılığı sevdirmektedir. 2011 yılında Ankara Etimesgut’ta ise THK üniversitesi açılmıştır.
Saygılar.
25 Şubat 2023
Sinan Kahyaoğlu
