Bu günkü yazıma konu olarak, Edremit’li Mustafa Seyit Sütüven’i ve onun Sütüven şiirini seçtim. Bu şairimizi ve Sütüven şiirini seçmemin elbette bir nedeni var. Öğrencilik yıllarımızda bu şairimizi bize tanıtmadılar bizim Türkçe ve edebiyat kitaplarımızda onun şiirleri yoktu.Oysa çok güzel ve günlük konuşma dili ile çok derin anlamlar içeren, akıcı ve çok kuvvetli vurguları da olan, zihinlere çivi gibi saplanan çok çok güzel mısralar içeriyor büyük şairimizin bu dev eseri.
SÜTÜVEN ;
Bir kayadan duman duman
On yedi metre atlayan
Dağ kokusu ile yüklü su
Akması tel tel ince saç
Düştüğü yerde beş kulaç
Mavi su ak köpüklü su
Şi’rin elindesin bu gün
Eski masalların bütün
Canlanacak birer birer
Akhalılar’da bir zaman
Şair ilahe kahraman
Şi’rini burda içtiler
Hepsi tapardı rengine
Rastlanmamıştı dengine
Hiç biri mor Teselya’da
Öyle füsunludur bu yer
Şi’rini borçludur Homer
Çünkü senindir İlyada
Eski uzun zamanların
Tığ gibi kahramanların
Türküsüdür yanık sesin
Dağda hayat uyandıran
Taşları duygulandıran
Göklerdeki son ilahesin
Afrodit Afrodit iken ah!
Burdan inerdi her sabah
Elde gümüş hamam tası
Burda çıkardı örtüden
Kimseye gösterilmeyen
Göğsü vücudu kalçası
Burda Yunan, Moğol, Mısır
Med, Roma, Türk asır asır
Taptı döküldüğün yere
Tanrıların otakları
Orduların konakları
Burda ererdi göklere
Söylediğim masal değil
Atları kahraman Aşil
Burda sulardı bir zamanlar
Burda gezerdi Keykubat
Burda keserdi Mitridat
Burda içerdi Antuan
Göğse nasıl batarsa diş
Öyle derinden işlemiş
Taşlara Hektor’un izi
Söyle fakat bu gün neden
Bütün güzelliğinle sen
Kulluğa almadın bizi
Halbuki bir Yunan kadar
Hüsnüne her tapan kadar
Tapmayı bizde anlarız
Bizleri hor görme sen
Hüsnü hüda kadar seven
Gönlü temiz adamlarız
Bunları at da bir yana…
Bari o günlerin bana
Şi’rini söyle tatlı su
Şi’rini geldiğin yerin
Şi’irini eski günlerin
Söyle … köpük kanatlı su.
***
Mustafa Seyit Sütüven 1908’de Edremit’de doğmuştur ve Edremitli lakabı ile kendisini tanıtmıştır.
14 Ekim 1969 tarihinde İzmir’de vefat etmiştir. Sütüven şiiri, 1934 yılında Edremit Kaymakamı’nın “ATATÜRK’ün Edremit’i ziyaretinde kendisine armağan etmek için” sipariş ettiği bir şiirdir.
* Sütüven: Halk adlandırması ile, biçimsel özellikleri de düşünülerek kaçan, atlayan, akan su anlamı ile ilişkilendirilebilir.
* Mustafa Seyit Sütüven ; suyun metaforik zenginliğinden faydalanan Cumhuriyet devri şairlerimizden birisidir..
* Sütüven şiiri ile şair; suyu bellek, zaman ve mitoloji gibi unsurlarla ilişkilendirerek medeniyet coğrafyasında birleştirip, suya yeni anlam katmanları kazandırmıştır.
*Sütüven şiirinin incelemesini de yapan Şair Mehmet Tekşan onun kendisini ressama, yazdıklarını tabloya benzetir ve Nev – Yunanilik, Mavi Anadoluluk gibi kültürleri medeniyet coğrafyasında birleştirir demektedir.
***
*Nev-Yunanilik = Havza edebiyatı = Akdeniz edebiyatı veya eski Yunan edebiyatına özenti diye adlandırılır. Akdeniz havzasının medeniyet hususundaki gelişmiş yönlerinden faydalanmayı amaç edinmiştir. Nev-Yunanilik 1912 yılında ortaya atılan bir fikir akımıdır. Öncüleri; Yahya Kemal, Yakup Kadri, Salih Zeki Atay ‘dır.
*Sütüven şiiri : Aruz vezni ile yazılmıştır ve bazı kaynaklarda 19, bazı kaynaklarda 21/23 kıta olarak yer almaktadır.
*Sütüven şelalesi de , Balıkesir İlinin, Edremit ilçesinin Kaz Dağları eteklerindeki Zeytinli Beldesindedir.
*Kaz dağlarını (İda) ve o dağlardan Edremit körfezine sularını boşaltan 17 şelaleden en büyüğü olan Sütüven şelalesini bilmeyen yoktur.
***
Edremitli Mustafa Seyit Sütüven’in bu güzel şiirini bana ilk kez, eksiksiz ve hatasız olarak davudi sesi ile ezberinden okuyarak sevdiren Sn. Dr. Cevat Doğan olmuştur. Kendisi Tıp doktorudur, İstanbul’da Tıbbiye’de öğrenci iken, sahaflardan aradığı bir kitabı bulmuş ve satın almış, ama parası olmadığı için, sırtındaki paltosunu çıkararak rehin bırakmış kişidir. Edebiyatı sever ve belagatı çok iyidir.
Cevat Bey Altınoluk’ta yazlık komşumuz idi, onunla balkonumuzda şiir sohbetleri yaparken bana şiir ve edebiyata olan merakını anlatırdı. Bende yeni yetme bir şair iken kendi yazdığım şiirleri ona okurdum, benim için bir idol ve ilham kaynağı olmuştur, kendisinden çok feyiz aldım.
Cevat Bey’in kulakları az işitirdi, ikimiz balkonda şiir sohbetleri yaparken, “şiiri anlamak ve anlatmak için gayri ihtiyari yüksek sesle konuşurduk” dolayısı ile tüm komşularımız ister istemez bizi dinlerdi.
Cevat Bey ünlü şairimiz Sütüven’in İş Bankası Kültür Yayınları arasında yer alan ve 1976 yılında yayınlanan “Mustafa Seyit Sütüven’in Bütün Şiirleri” isimli kitabını bana hediye etmişti.O gün bu gündür o kitabı ve içindeki şiirleri severek okuyorum.
Zevkle okuyacağınızı ve hafızalarınızdan hiç bir zaman silinmeyeceğine inandığım, Edremitli Mustafa Seyit Sütüven’in Sütüven şiirini sizlerle paylaştığım için mutluyum, şiir gibi duygular içinde olun ve sağlıcakla kalın.
22 EKİM 2022
Muharrem KAYNAK
