Bu hafta tarihimizde büyük yer kaplayan ve ulusun makus talihinin yenildiği zaferimiz olan İkinci İnönü zaferinin 102.yıldönümüdür. Bundan dolayı bu haftaki sohbet konumuz bu zaferimiz üzerine olacaktır. Bilindiği üzere Mondros ateşkes anlaşmasından sonra ülkemiz itilaf devletleri tarafından işgale başlanmıştı. Kendi attıkları imzaları tanımayan itilaf devletleri gözlerine kestirdikleri yerleri güvenlik bahanesi ile işgal etmekteydiler. Ordumuz ise terhis edilmekteydi. Bu duruma içerleyen yurtsever subaylar ise ordunun terhis edilmesini yapmıyorlardı. Ayrıca ordunun silah depolarını teslim etmiyorlardı. 15. Mayıs.1919 tarihinde İngiltere destekli Yunan ordusu İzmir’e çıkarak fiili işgale başladı.16.Mayıs.1919 günü ise Kurtuluş savaşını başlatacak olan ulu önder Mustafa Kemal Samsun’a yola çıkmıştı.19.Mayıs günü Samsun’a çıktı. Bu tarih Kurtuluş savaşımızın başladığı tarihtir. Mustafa Kemal Samsun’dan sonra Havza ve Amasya genelgeleri ile Kurtuluş savaşını fiilen başlatmıştır.
Yunan işgaline karşı ise ilk direniş Ayvalık çevresinde olmuştur. Ayvalık’ı işgale gelen Yunan ordusu karşısında 172.Alay komutanı Ali Çetinkaya ile Edremit ve Burhaniye zeybeklerinden oluşan Milis Alay komutanı Köprülü Hamdi Bey’i bulmuştur.1919 yılı kongreler ve Mebusan-ı Meclisin açılması için yapılan faaliyetler yılıdır. Mebusan-ı Meclis’in toplanması için seçimler Aralık-1919 da yapılmış ve seçilen mebuslar 1920 yılı ocak ayı başında toplanmışlardır. Toplanan meclis Misakı Milliyi kabul edince İngiltere tarafından İstanbul 16.Mart.1920 tarihinde işgal edilmiş ve Meclis-i Mebusan kapatılmıştır. Bunun üzerine Ankara’da bulunan Mustafa Kemal tarafından yeni meclisin Ankara’da toplanacağı duyurulmuştur.23.Nisan.1920 tarihinde TBMM Ankara’da açılmıştır. TBMM Kurtuluş savaşının yönetimini ele almıştır. Meclisin başkanı Mustafa Kemal’dir. Bu arada İtilaf devletleri ile Osmanlı hükümeti Sevr barış antlaşması maddelerinde anlaşmışlardır. Anlaşmanın imzası 10.Ağustos.1920 tarihinde Paris’te atılmıştır. Fakat antlaşmanın maddeleri ağır olduğundan dolayı bu antlaşmayı Ankara hükümetine kabul ettirmek için 1920 haziran ayında Yunan ordusu ileri harekata geçirilmiştir. O zamana kadar Yunan ordusunu Kuvayı Milliye kuvvetleri olan zeybekler durdurmuştu. Meclis oluşup Ankara’da hükümet kurulunda ilk iş düzenli orduya geçmek olmuştur. Yunan ordusu 8.Temmuz.1920 tarihinde Bursa’yı ele geçirmiştir. Manisa üzerinden de Afyon’a doğru ilerlemeye başlamıştır. Bu arada düzenli orduyu düzenleyen hükümet Kuvayı Milliye kuvvetlerini de düzenli ordu içine almaya başlamıştır. Bu duruma Çerkez Ethem itiraz edince sorun çıkmıştır. Bu şartlar altında 1921 yılı ocak ayı başında Yunan ordusu İnegöl üzerinden İnönü mevzilere kadar gelmiştir. Oysa bu arada Çerkez Ethem’de Kütahya çevresinde isyan halindedir. Yeni kurulan düzenli ordu birlikleri İsmet İnönü’nün emrindedir. Düzenli ordu Kütahya çevresinde Çerkez Ethem isyanını bastırmış ve Yunan ordusunu İnönü mevzilerinde karşılamıştır. Savaş sonunda Yunan ordusu yenilmiş ve geri çekilmiştir. Bu Birinci İnönü zaferimizdir. Bu zaferden sonra Lozan’da bir konferans toplanmış ve Ankara hükümeti de bu konferansa davet edilmiştir. Delegeler yola çıkarken Yunan ordusu Afyon ve Eskişehir üzerine saldırdı. Batı cephesi komutanı İsmet İnönü güneyden kuzeye mevzilenmişti. Yine aynı tarihlerde İngiltere doğuda Koçgiri isyanını başlattı. Ordumuz iki ateş arasında kalmıştı. Koçgiri isyanına Topal Osman ve Sakallı Nurettin yollandı ve bastırıldı.27.Mart günü çatışmalar başladı. Afyon düştü. Kuzeyden gelen Yunan ordusu İnönü mevzilerinde karşılandı. Karargah Eskişehir’de idi. Ankara hükümeti Muhafız Taburunu Fevzi paşa emrinde cepheye yolladı. Eskişehir üzerine yapılan saldırı İnönü mevzileri üzerinden yapılıyordu.1.Nisan.1921 tarihinde Yunan ordusu yenilerek çekilmek zorunda kaldı ve 2.İnönü zaferimizi kazandık. Yunan ordusu Afyon’u boşalttı.
Zaferin müjdesi ni İsmet Paşa telgrafla bildirdi. Telgrafta “Düşmanın binlerce ölüsünü savaş alanında bırakarak geri çekildiği” yazıyordu. Mustafa Kemal tebrik telgrafında “Siz orada yalnız düşmanı değil milletin makus talihini de yendiniz” demiştir. Böylece yüzyıllardan beri süren makus talih Eskişehir Bursa arasında yenilmiş ve zaferler kazanılmaya başlanmıştır.
Bu zaferimizden sonra İtalyanlar savaştan çekilmiş ve işgal ettikleri yerlere yavaş yavaş terk etmeye başlamışlardır. Fransızlar ise anlaşma yollarını aramaya çalışmışlardır. SSCB ile ise Moskova antlaşması imzalanmıştır.
Birinci İnönü ve İkinci İnönü zaferleri arasında TBMM yeni bir anayasa (1921 anayasası) ve bir milli marş kabul etmiş(İstiklal marşı) ve ordusunu yeniden düzenlemiştir. Bu büyük zaferlerimizden sonra Yunan ordusu tekrar İngiltere tarafından kışkırtılacak ve beş ay sonra Sakarya zaferini kazanacağız. Sakarya Zaferimizden sonra Yunan ordusu savunmaya çekilecektir. İnönü zaferlerimiz savunma savaşı sonunda kazandığımız zaferlerimizdir. Bozüyük yakınlarında Metristepe’de bu zaferlerin anısına bir anıt yapılmıştır. Bozüyük’ten Eskişehir’e doğru giderken bu büyük zaferlerimizi kazanan kahraman atalarımızı yad edin. O çevrede pek çok şehitlik vardır. Yolunuz düşerse ziyaret edin dua edin. Bugün ülkemizde yaşıyorsak o şehitlerin sayesindedir. Hepsini minnetle yad ediyor saygıyla anıyorum.
Ayrıca 2.Nisan.1948 tarihi hem şehrimiz büyük yazar Sabahattin Ali’nin öldürüldüğü gündür. Kendisini de rahmetle anıyorum. Saygılar.
Sinan Kahyaoğlu
